Een stilleven à la Helmantel

Die duif zal hem nog missen. Want de duif komt iedere dag; koffietijd, vaste prik. En Alex vertrekt binnenkort naar Armenië. “Misschien kunnen de anderen de nieuwe mensen op deze kamer straks zeggen wat hij graag eet”, peinst Alex. Ondertussen snijdt hij fruit voor zijn menselijke bezoek. Mens en duif worden gastvrij onthaald. Heel Armeens dit: gasten krijgen goed te eten. 

Armenië is het geboorteland van zijn vader, de 53-jarige Alex is er zelf nog nooit geweest. Toch hoopt hij daar een nieuw leven op te bouwen als beeldend kunstenaar. Hij schildert (al zijn hele leven), maakt sculpturen & plastieken en beoefent textiele kunst.

Op de kleine kamer barst het dan ook van de schilderijen: landschappen, bloemen, religieuze afbeeldingen, portretten, dieren. Opmerkelijk genoeg geen duif, trouwens. Wel Armeense landschappen, nageschilderd van afbeeldingen op internet. Alsof hij zich vast inleeft.

Daarachter een Drents landschap, de kleuren springen uit het schilderij. Het water van de Drentse Aa lokt bijna, op deze warme dag. En dat stilleven daar hoog aan de muur, dat heeft toch echt veel van een Helmantel, de beroemde schilder. “Ik heb Henk Helmantel ontmoet”, vertelt Alex, “Het is een heel inspirerende man. Ik mocht in zijn atelier kijken. Het was zo’n mooie ervaring. Daarom heb ik ook een schilderij in die sfeer gemaakt.”

Zo even. Gewoon even een stilleven à la Helmantel schilderen. Hij zegt het zonder pochen. Het is zoals het is. Hij ziet kunst, hij ziet stijlen en technieken, ze inspireren hem en hij adopteert ze. Als vanzelf. Zo staan er bijvoorbeeld ook werken in de sfeer van De Ploeg, het bekende Groningse kunstenaarscollectief.

Alex exposeerde op diverse plekken, onder meer hier bij de GGD in Groningen

Zijn kunst is ook de reden dat hij er nu voor kiest om naar Armenië te emigreren. Je naam op een kunstwerk moet wat betekenen, vindt hij. Maar Alex heeft nu geen paspoort, geen erkende identiteit. Zijn handtekening is daarmee voor zijn gevoel zonder waarde. In Armenië hoopt hij na verloop van tijd een Armeens paspoort te krijgen, nu hij toestemming heeft gekregen zich daar te vestigen. Dan zal zijn naam eindelijk waarde hebben.

De reden dat hij nu geen erkende identiteit heeft, is geen uitzonderlijke. Dergelijke problemen komen veel voor, sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Alex had een Armeense vader, maar zijn moeder was Azeri. Het gezin woonde in Azerbeidzjan tot de oorlog met Armenië, in 1988. Vader en zus werden gedood, moeder en Alex vluchtten naar Rusland. Daar vielen ze in verkeerde handen en werd hij uitgebuit.

Uiteindelijk slaagde hij er in te ontsnappen, naar het Westen te reizen en asiel aan te vragen in Nederland. Maar dat verzoek werd niet gehonoreerd. Alex leek klem te zitten. Hij is geen Rus, dus kon hij niet naar Rusland. Azerbeidzjan staat nog steeds op gespannen voet met Armenië en neemt als het even kan geen burgers terug die deels Armeens zijn. Ook Armenië leek geen optie. Vanuit de VBL in Ter Apel lukte het in ieder geval niet om reisdocumenten voor dat land te krijgen.

Alex werd van daaruit op straat gezet en zo kwam hij in mei 2016 uiteindelijk in de BBB+ in Groningen terecht (sinds april is de opvang overigens omgezet in de LVV: de Landelijke Vreemdelingen Voorziening). Eenmaal tot rust gekomen daar, vond hij nieuw perspectief in zijn kunstenaarschap en hernieuwde moed om een leven op te bouwen. Zo lukte het alsnog om zich in Armenië te vestigen. Een christelijk land, dat is voor hem als christen wel zo fijn.

“Ik ben iedereen zo dankbaar voor wat ik hier ontvangen heb, het eten, het bed, de kamer, de materialen. Dank je wel, Groningen!” Hij slaat zijn hand tegen zijn borstkas, op de plek van zijn hart. Dankbaarheid is de reden dat hij instemde met een interview. Hij wil afscheid nemen met een bedankje aan iedereen. De gemeente, de bevolking, de mensen van INLIA, zijn vrienden in de Oosterkerk in Groningen.

“De wereld is groot”, zegt Alex met een weids gebaar, “maar misschien kom ik mijn Nederlandse vrienden nog wel eens tegen. Want Nederlandse mensen, dat zijn míjn mensen. Goede mensen.” Hij wordt er emotioneel van. Hij zal alle mensen missen. Maar als hij straks een paspoort heeft, en een leven opgebouwd, kan hij misschien nog wel eens op bezoek komen. Hij durft het bijna niet hardop te zeggen.
 

Een schilderij van uw kerk?

Alex is inmiddels in Armenië. Om hem te helpen een nieuw bestaan op te bouwen, brengt INLIA graag Alex’ kwaliteiten als kunstenaar onder uw aandacht. Zou uw geloofsgemeenschap graag een mooi schilderij van uw kerkgebouw willen? Een portret als cadeau voor een vertrekkende predikant? Een stilleven of een andere (religieuze) afbeelding? Wat zou het mooi zijn als wij als netwerk-gemeenschap Alex op die manier op weg zouden helpen in Armenië! INLIA brengt u graag met hem in contact. Alles wat er van uw kant nodig is, is een goede foto of foto’s van het onderwerp. Alex kan daar uitstekend mee uit de voeten. Wij hopen van harte dat u mee doet aan dit initiatief!

Dit artikel is ook beschikbaar als kopij voor uw kerkblad (download Word-bestand), zie daarvoor kopij voor het kerkblad