De stem van een moeder: 'de doodstraf moet stoppen'.

Dochter Reyhaneh had zichzelf verdedigd tegen een man die haar probeerde te verkrachten. Met een zakmesje in zijn schouder gestoken. Hij zou aan die verwonding zijn overleden. Volgens haar was er een andere moordenaar. Shole heeft er bewijzen voor.

Zeven jaar en vier maanden zat Reyhaneh vast. Zeven jaar en vier maanden streed Shole voor gerechtigheid voor haar dochter. Ze klampte iedereen aan, stapte op iedereen af, sprak zelfs de hoogste Iraanse overheidsdienaren en bewindslieden. Tot aan president Rohani en grootayatollah Khamenei toe.

“Niemand van hen kan zeggen: ‘Ik wist het niet, ik wist niet dat ze gemarteld werd, ik wist niet dat bewijzen werden gemanipuleerd en achterovergedrukt.’ Niemand.”

De strijd voor gerechtigheid voor Reyhaneh kreeg internationale steun. Van Amnesty International bijvoorbeeld, maar ook van regeringen. In die tijd kwam ook het contact met INLIA-directeur John van Tilborg tot stand. Daarom is Shole nu op het INLIA-bureau in Groningen. Om Van Tilborg te bedanken voor zijn steun. De lange telefoongesprekken met hem bemoedigden haar en gaven kracht. “He made me brave.”

Reyhaneh is dood. Alle inzet heeft niet mogen baten. Toch is Shole dankbaar voor alle steun die ze heeft gekregen. En: haar strijd gaat door. “Veel moeders hebben geen stem. Sommige moeders hebben niet eens het lichaam van hun kind teruggekregen. In dorpen in het Noorden van Iran gaat het wel om twee of drie kinderen per dorp. Als je je kind niet eens kunt begraven, blijf je zoeken naar je lieve kind. Je kind is deel van je, deel van je lichaam.”

“Ik heb mijzelf en mijn dochter beloofd: zolang ik leef, zal ik ervoor strijden dat er geen mensen meer ter dood worden gebracht. De doodstraf moet stoppen.”

En zo strijdt ze ervoor om andere moeders haar lot te besparen. “Of het nu echte criminelen zijn of onschuldigen: niemand mag de doodstraf krijgen. Niemand mag gemarteld worden.” Dat is haar droom: een Iran zonder marteling, zonder executies. Voor die droom moest ze haar land verlaten. Want ze bleef zich uitspreken.

De regering verbood haar eerst te werken (ze was toneelregisseur), maakte haar het leven moeilijk en schakelde vervolgens over op intimidatie. ‘Je hebt nog twee kinderen. Wees verstandig. Accepteer de realiteit. Het zou toch vreselijk zijn voor je kinderen als hun moeder de dood vond, bijvoorbeeld door een auto-ongeluk. Zo wreed kan het lot zijn.’

Maar Shole had inmiddels te veel andere moeders gesproken. “Als je als moeders onderling deelt hoe het voelt als je kind geëxecuteerd wordt, is dat een diepe ervaring. Ik kan niet anders dan mij daarover uitspreken.” Toen haar tweede dochter werd aangevallen, zijzelf ook slachtoffer werd van een aanval en een vriendin werd gearresteerd, moest ze kiezen. Mond houden of vluchten.

Het werd het laatste. Op het vliegveld werd ze aangehouden, maar zij en haar tweede dochter wisten met list en bedrog aan de veiligheidsdiensten te ontkomen. “We zijn ontsnapt uit de muil van de wolf.” Ze kreeg begin vorig jaar asiel in Duitsland.

Haar man is nog in Iran. Ze appen iedere avond. Even de dag doornemen. Iedere week neemt hij haar via de mobiele telefoon (Skype) mee naar het graf van Reyhaneh. Dan huilt ze, schreeuwt ze. Ja, het is moeilijk zo ver weg te zijn. Ja, ze mist haar man. En haar derde dochter. En haar vader. En ja, ze is wel eens bang.

Maar ze is gevlucht om te strijden tegen de doodstraf en tegen marteling. Om zich uit te kunnen spreken. “I am here to raise my voice.” Anders had ze net zo goed kunnen blijven. Deze dagen demonstreert ze bij de Tweede Kamer in Den Haag en het Europees Parlement in Brussel. Samen met Iraniërs van allerlei verschillende achtergronden en ideologieën.

“Er is één ding dat ons bindt: we willen een rechtsstaat, zonder marteling, zonder executies. Dat is onze gezamenlijke droom.”

Sholes witte doek is een verwijzing naar de hoofddoekjes van de Dwaze Moeders, die wekelijks op de Plaza de Mayo in Buenos Aires (Argentinië) opheldering eisen over het lot van hun kinderen, die verdwenen tijdens het regime van Videla.

Dit bericht is ook beschikbaar in Word-formaat als artikel voor het kerkblad; ga daarvoor naar de pagina Artikelen voor de kerkbladen.

Foto's: Peter Wassing