Verslag in woord en beeld van het jubileumweekend

Met dit lied wordt de dokter zaterdag verwelkomd op het terrein waar alle exposities in het kader van ’30 jaar Charter van Groningen’ plaatsvinden. Het terrein is luttele minuten eerder geopend door Groninger wethouder en locoburgemeester Ton Schroor, met een bevlogen speech.

 

Dokter Bartólo opent twee containers met foto’s van zijn hand. Beelden uit zijn dagelijkse realiteit als arts aan de frontlijn van het humanitaire drama op de Middellandse Zee. Waar de foto’s in de glazen container toegankelijker zijn en ook geslaagde reddingen bevatten, tonen de foto’s in de ‘gesloten’ zeecontainer de schokkende werkelijkheid van de vele gewonden, verminkten, doden.

Gruwelijke beelden, die bezoekers diep raken. Pietro Bartólo licht ze zelf toe in de container, in zijn niet aflatende strijd voor rechtvaardigheid en een fatsoenlijke behandeling van vluchtelingen. “Ik omhels alle vluchtelingen die ik behandel, als het kan”, vertelt hij later aan de eettafel, “Ze hebben zoveel meegemaakt. Ze hebben ‘t nodig.”
Kijk hier het filmpje van de opening door wethouder Schroor en dr Bartólo.

Vrijdag 22 juni

Het jubileumweekend begint een dag eerder – vrijdag - met een werkplaats voor jongeren en politici, begeleid door dr. Carla van Os van de Rijksuniversiteit Groningen (gespecialiseerd in kinderrechten) en door INLIA-directeur John van Tilborg zelf. Enkele tientallen jongeren doen mee, uit Groningen en Haren, maar ook uit Singapore, Indonesië, Pakistan, Zweden, Duitsland, Hongarije, Italië en Roemenië.

De jongeren blijken ernstig bezorgd over het uiteenrukken van families (zoals recentelijk in de VS gebeurde), het niet nemen van verantwoordelijkheid voor de vluchtelingen in de Middellandse Zee en de negatieve beeldvorming over vluchtelingen. Ze zien dit als het voornaamste probleem en als een groot gevaar. Oplossingen zien ze in het creëren van meer contact tussen vluchtelingen die nieuw komen in een omgeving en de mensen die daar al wonen. “Plaats asielzoekerscentra middenin steden en dorpen, zodat mensen elkaar ontmoeten”. En voor de aanwezige politici hadden ze één advies: minder woorden, meer daden!

Een aantal jongeren maakt vervolgens een rondvaart met een boot uit Lampedusa. 282 vluchtelingen maakten de overtocht op dit kleine bootje, aan boord vertelt een vluchteling zijn verhaal. Volgens de jongeren lijkt het wel een film, maar het was keiharde realiteit voor verteller Tommy Izariv. Na een omwenteling in de Egyptische politiek werd hij door zijn werk voor de voormalige regering gezien als staatsvijand en moest hij onderduiken. Hij moest werk, huis en familie achterlaten. Maar hij miste zijn familie en in zijn drang om hen te zien werd hij gevangen genomen en mishandeld. Na enkele dagen slaagde hij er in om te ontsnappen en naar Europa te vluchten. Tommy benadrukt dat hij nooit had verwacht een vluchteling te worden. Toch wil hij niet zielig gevonden worden. De boottocht wordt daarom ook niet alleen door tragedie getekend. Er wordt gelachen om grapjes en Tommy vertelt over zijn dromen en passies, zoals het schrijven van zijn eigen boek. Tot slot zingt hij nog een lied. De jongeren bedanken hem met een uitbundig applaus. Een mooie opmaat naar de rest van het weekend.

De rest van het gezelschap – met name mensen uit de kerken die zich hebben verbonden aan het Charter – gaat naar de Open Hof, waar in het verleden kerkasiel werd verleend aan onder meer Syrisch-Orthodoxe Christenen en statenloze Palestijnen. Dit oecumenisch diaconaal-pastoraal centrum, opgezet door de zes binnenstadskerken van Groningen, was door die kerken aangewezen als kerkasiel-locatie, indien een van de kerken 'uitnodigende geloofsgemeenschap' wilde zijn.
Op vrijdagmiddag zijn er panelen, documenten en oude video-opnamen te zien. Verrassend is de aanwezigheid van enkele van de vluchtelingen die destijds kerkasiel in de Open Hof ontvingen, en die van hun ervaringen vertellen.

De Doopsgezinde Kerk opent op vrijdagmiddag de deuren voor de tentoonstelling '30 Jaar Charter van Groningen en INLIA'.  De 8 panelen uit 2008, waarop de geschiedenis van de eerste 20 jaar waren belicht, zijn met vijf nieuwe panelen aangevuld. Op zaterdagmiddag verhuist deze tentoonstelling naar het hoogkoor van de Martinikerk, De inhoud van alle panelen is ook hier op de website te zien.

Zaterdagmorgen 23 juni

De zaterdagochtend begint ingetogen, met een bijeenkomst in de Doopsgezinde Kerk, waarin het ontstaan van het Charter dertig jaar geleden toegelicht wordt.
Ook nu nog sluiten zich 'nieuwe' kerken aan bij het verbond, door het Charter op deze historische plaats te ondertekenen.  Hier ziet u een korte impressie van deze bijeenkomst.

Het gezelschap gaat vervolgens per bus of boot naar het expositieterrein. Dokter Bartólo stapt mee op de ‘Lampedusa’-boot. Voor de tweede keer van zijn leven. De eerste keer op: de Middellandse Zee, om mensen te redden. Deze boot is een van de zeldzame gelukkige episoden: iedereen aan boord werd gered. 

 

Zaterdagmiddag is er na de expositie van de dokter een lunch, bereid door mensen uit de BBB+ opvang van INLIA. Gasten van het weekend mengen zich met gasten van de opvang. Iemand merkt op: "INLIA had ons een weekend van ontmoeting beloofd; dat is geen woord teveel gezegd".

 

Er is op het terrein nog veel meer te zien. Zowel Defence for Children als Amnesty hebben een expositie ingericht, er wordt een kunstwerk onthuld (zie het bericht "Een baken voor mensen in nood") èn er staan tenten die verwijzen naar het tentenkamp van weleer in Drenthe.

Ineke Bakker steekt de stormlantaarn aan, net zoals zij dat, als algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland, op 22 september 1997 in de bossen van Dwingeloo deed. Het was de openingshandeling van het tentenkamp voor 'Technisch Onverwijderbare Vreemdelingen'. zoals deze groep toen werd genoemd.

 

In de tenten hangen posters met de krantenkoppen uit 1997. Want er was veel aandacht van de pers voor deze actie van de kerken, om mensen op te vangen die nergens anders heen konden. Ineke Bakker herinnerde zich de satellietwagens van de omroepen die deze 'verzetsdaad' van de kerken live uitzonden. Berooide mensen onderdak geven, stel je voor! Tegen de wil van politiek Den Haag in. Welk een ongehoorzaamheid...
 

INLIA-directeur John van Tilborg zegt het dezer dagen vaker: het tentenkamp voor 'TOV-ers' was in 1997 eigenlijk de eerste 'bed-bad-brood'-opvang van het land. Nu worden kerken en INLIA daarvoor gecontracteerd door de overheid, destijds werd in de Tweede Kamer zelfs gesproken over het inzetten van de ME om het tentenkamp te laten ontruimen. Het kan verkeren.
 

Zaterdagmiddag 23 juni

Later die zaterdag in de Martinikerk kent INLIA meerdere Levende Stenen toe, de onderscheiding van INLIA voor mensen die zich bijzonder inzetten voor vluchtelingen in nood en daarmee tot voorbeeld zijn van ons en anderen.

De eerste steen gaat op voordracht van Amnesty International naar Toby Perez Riquelme uit Amsterdam die eigenhandig inzamelacties houdt voor bijvoorbeeld vluchtelingen in Calais, waar hij kleding naartoe brengt en uitdeelt. Hij ontvangt de Levende steen uit handen van Europa's meest befaamde arts, dokter Pietro Bartólo, die de Levende Steen zelf in 2016 ontving. Toby zegt door te zullen gaan met zijn acties, "gewoon omdat mensen het nodig hebben". Hij haalt zijn schouders erbij op met de achteloosheid die zestienjarige jongens gegeven is. Zie hier het filmpje van de uitreiking.

 

Voorafgaand aan de uitreiking van een tweede steen zingt Maaike de Haas uit Neede haar zelfgeschreven lied 'Als we allemaal iets goeds doen'; ze begeleidt zichzelf daarbij op de vleugel en ook de op het grote scherm getoonde bijpassende beeldcollage is door Maaike zelf gemaakt. Ga naar het YouTube kanaal van INLIA om het optreden in zijn geheel te zien.

Op voordracht van Defence for Children krijgt het team jongerenambassadeurs gezamenlijk de tweede Levende Steen. Zij zijn zelf oud-vluchtelingen en strijden nu voor andere kinderen en jongeren: ze strijden voor een eerlijk kinderpardon. De ambassadeurs, die vrijdag meewerkten aan het eerste onderdeel van ons jubileumprogramma in het Grand Theatre,  weten tot op dat moment niet dat ze geëerd gaan worden. Alleen wie op het podium staat kan zien dat de ogen verdacht vochtig worden. Toch blijken ze ondanks emotie en verrassing verdraaid scherp te blijven; pal na de ontvangst van de Steen zeggen ze direct door te gaan met hun strijd, "want politici en bestuurders doen er veel te lang over om dingen aan te pakken en op te lossen".  Ze krijgen een daverend applaus. Zie hier het filmpje van de uitreiking.

 

Als daarna de jongeren van het Maartenscollege het lied “Iedereen is van de wereld” loepzuiver en enthousiast ten gehore brengen, deint het publiek mee op de maat. Docent Liesbeth Betten en haar leerlingen zetten een fantastische uitvoering neer.
 

En het hek gaat echt van de dam als vervolgens muzikanten en zangers uit de BBB+ opvang van INLIA zich bij het koor voegen. Zij dragen een T-shirt met ‘BBB Groningen loves  (uitgedrukt door een hart) dottore Bartólo’. Eerst brengen ze een gedragen nummer, dat ontroert en doet bezinnen. En dan! Als beide groepen in de reprise vervolgens nogmaals ‘Iedereen is van de wereld’ ten gehore brengen klapt en zingt iedereen mee. Stil blijven zitten is geen optie. Alweer kippenvel. Een prachtige finale, die door John van Tilborg met een bewogen dankwoord wordt afgerond.

 

Zondag 24 juni

Na de maaltijd die zaterdagavond, is zondag de afsluitende dienst. Ruim meer dan 300 mensen zijn erbij in de Martinikerk. De viering begint met het binnenbrengen van de kaarsen die in de estafette het licht door het land hebben verspreid. Het licht van hoop, van redding voor iedereen. Het zijn 15 kaarsen in totaal:  de kaars die door heel Nederland heeft gereisd, 1 kaars voor ieder van de 12 provincies, 1 voor de hoofdstad en 1 voor de internationale vluchtelingengemeenschap. Deze kaars (de voorste) wordt binnengedragen door iemand van het Karen-volk: een minderheid die in Myanmar wordt vervolgd.

 

De bijzondere internationale, oecumenische viering staat geheel in het teken van vluchtelingen en het Charter van Groningen. Dominee Bob Haanstra somt in zijn preek alle werkzaamheden van INLIA voor vluchtelingen in nood op. En dan doet hij iets ongebruikelijks: hij vraagt – middenin de preek – om applaus voor de inspanningen van INLIA, voor alle medewerkers en in het bijzonder directeur John van Tilborg. De kerk antwoordt met een ovationeel applaus, minutenlang. Dokter Bartólo draait zich daarbij speciaal naar John van Tilborg om voor hem te applaudisseren. De INLIA-directeur bedwingt zijn emoties met moeite.

Eerder die morgen heeft iemand anders in de kerk al moeite de tranen te bedwingen. Een jonge vrouw. Ze moet op een gegeven moment zelfs even weglopen, zo grijpt de dienst haar aan. Hartverscheurend huilt ze. Na de dienst vertelt ze: “Ik moest huilen omdat het over mijn pijn ging. De voorgangers vertelden over mijn verdriet. Over mijn leven, illegaal, op straat, met mijn moeder. Al jaren. We wisten niet tot wie we ons moesten wenden. Niemand zag onze pijn, alleen God. En nu hebben we deze mensen gevonden. Nu heb ik weer hoop.”

Zie ook: 
Een eerste sfeerimpressie (vrijdag)
Internationale slotviering - het licht komt samen (zondag)
'Lampedusa-boot' komt aan in Groningen
'Een baken voor mensen in nood'
Tentoonstelling '30 Jaar Charter van Groningen en INLIA'