Ombudsman: medische zorg aan asielzoekers moet beter
Ombudsman Brenninkmeijer vindt dat medische instanties meer oog moeten hebben voor de bijzondere positie waarin asielzoekers en vreemdelingen zonder papieren zich bevinden: “Er wordt vaak te eenzijdig uitgegaan van zelfredzaamheid van deze mensen, terwijl het vaak om geïsoleerde en kwetsbare mensen gaat.”.
Uit het onderzoek van de ombudsman komt naar voren dat er “spanning [is] tussen het denken vanuit het systeem en het denken vanuit mensen”. Overheidsdiensten zoals het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers (COA) en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) stellen zich vragen als “hoe kunnen we zorgkosten omlaag krijgen bij het COA?” en “hoe zorgen we dat de veiligheid optimaal is gegarandeerd en we niet met een tweede Dolmatov te maken krijgen?” en “hoe verbinden we ontmoedigingsbeleid voor ongedocumenteerden met het recht op medische zorg?”
Als gevolg daarvan blijkt er sprake te zijn van een groot verschil in intensiteit van medische zorg. Enerzijds wordt in asielzoekerscentra te veel uitgegaan van zelfredzaamheid, die echter vaak wordt belemmerd door de kwetsbare positie waarin asielzoekers verkeren. Anderzijds wordt de medische zorg aan vreemdelingen in detentie te veel beperkt door protocollen en voorschriften die ieder risico moeten uitsluiten. Dit is een gevolg van incidenten waarbij de medische zorg schromelijk tekort lijkt te zijn geschoten, zoals met de Russische asielzoeker Dolmatov (die zelfmoord pleegde in zijn cel in het detentiecentrum) en het Georgische meisje Renata (dat ondanks acute leukemie werd uitgezet naar Polen). Naar beide zaken lopen op dit moment nog onderzoeken.
De ombudsman schrijft in zijn samenvatting: “Voor mij is niet zo zeer belangrijk wat er in protocollen en richtlijnen staat geschreven. Belangrijker is hoe het in de praktijk wordt uitgevoerd en uitwerkt.” Hij pleit dan ook voor een menselijkere benadering en vindt dat als regel zou moeten gelden: “gebruik eerst je gezond verstand voordat je al die protocollen gaat lezen en toepassen”.
Op basis van dat uitgangspunt doet de ombudsman ook concrete aanbevelingen zoals het toestaan van middelen voor zelfmedicatie (paracetamol, hoestdrank etc.) in de cel. Drempels voor verantwoorde medische zorg aan ongedocumenteerde vreemdelingen op straat kunnen worden weggenomen door hen bijv. een zorgpas te verstrekken ook al zijn ze onverzekerbaar, door het instellen van een informatiepunt en door het monitoren van toegang tot medische zorg in de praktijk. Ook zouden asielzoekers in detentie niet altijd meer geboeid moeten worden bij ziekenhuisbezoek.
De ombudsman doet een “appèl op de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om de blikrichting te veranderen richting de leefwereld van diegenen waar het beleid voor gemaakt wordt en recht te doen aan het uitgangspunt dat de toegang tot medische zorg gewaarborgd moet zijn.”
Meer informatie:
Op de website van de Nationale ombudsman staat een samenvatting en een link naar het volledige rapport nr 2013/125 d.d. 3 oktober 2013 (pdf-bestand 1,5 MB, 84 pag's).
Lees ook:
06-09-13 Ombudsman: zieke uitgeprocedeerden moeten worden opgevangen
07-05-13 Medische zorg aan één op de vijf ongedocumenteerden geweigerd
25-02-13 Ombudsman onderzoekt medische zorg voor asielzoekers
Dossier Medische Zorg