Tien jaar BBB en LVV - een terugblik

De Vreemdelingenwet 2000, die in april 2001 van kracht werd, bepaalt dat asielzoekers van wie de asielaanvraag (definitief) is afgewezen een vertrektermijn van 28 dagen krijgen. Indien zij binnen die termijn niet zijn teruggekeerd naar hun land van herkomst, wordt de opvang in een asielzoekerscentrum beëindigd.

In november 2014 bepaalde het ECSR op basis van een klacht van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) echter dat ongedocumenteerde vreemdelingen in Nederland minimaal recht hebben op basisvoorzieningen zoals voeding, kleding en onderdak.

Dit oordeel van het ECSR werd medio december 2014 door de voorzieningenrechter van de Centrale Raad van Beroep overgenomen. In diverse ‘centrumgemeenten’ (die verantwoordelijk zijn gesteld voor de maatschappelijke opvang van Nederlandse daklozen in hun regio) ontstonden toen zogenaamde Bed-Bad-Brood locaties voor ongedocumenteerde vreemdelingen. In veel gevallen gaat het daarbij om asielzoekers van wie het asielverzoek is afgewezen, maar die niet zijn uitgezet naar het land van herkomst.

Van BBB naar LVV
Op 1 april 2019 begon in vijf steden in Nederland, waaronder ook Groningen, het pilot-project Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV). In de LVV werkten gemeenten, Rijksdiensten zoals de IND en de DT&V en ngo’s samen om tot duurzame oplossingen te komen voor deze doelgroep. Voor het eerst in lange tijd nam de Rijksoverheid daarmee weer zijn verantwoordelijkheid, en kwam er een einde aan de merkwaardige situatie dat de Rijksoverheid mensen zonder voorzieningen op straat zette die vervolgens door gemeentelijke overheden met hulp van ngo’s weer werden opgevangen.

LVV beëindigd
In ruim vijf jaar tijd werden voor honderden mensen duurzame oplossingen in de vorm van ofwel terugkeer ofwel alsnog legaal verblijf gerealiseerd, waardoor voorkomen werd dat zij als dakloze op straat moesten zien te overleven. Ondanks deze resultaten koos het huidige kabinet er echter voor om de LVV per 1 januari 2025 te beëindigen. Dit zou betekenen dat de gemeenten de kosten voor de opvang en begeleiding weer zelf zouden moeten dragen. Tegen de beëindiging van de LVV door de Rijksoverheid lopen nog vele juridische procedures. Inmiddels is duidelijk dat ook EU-richtlijnen lidstaten verplichten tot het verstrekken van basale voorzieningen aan kwetsbare vreemdelingen. Het huidige kabinet trekt zich daar echter nog steeds niets van aan.   

INLIA in Groningen
Vanaf begin 2015 tot heden voert INLIA de opvang en begeleiding van de doelgroep in Groningen uit. Op het hoogtepunt in 2017-2018 ving INLIA meer dan 300 mensen op in de Bed-Bad-Brood – opvang, eerst in het voormalige Formule 1 hotel en op het schip de ‘Amanpuri’. Inmiddels gaat het om een kleine 100 mensen, die verblijven in het begin 2022 geopende ‘INLIA Gasthuis Groningen’. De Gemeenteraad en het College hebben besloten dat de opvangvoorziening als gemeentelijke BBB geheel 2025 wordt voortgezet.

Resultaten
In die tien jaar tijd stroomden ruim 450 mensen uit met een verblijfsvergunning, of terug naar een AZC omdat ze weer recht hadden op opvang vanwege een nieuwe asielprocedure of een procedure voor verblijf vanwege medische behandeling. INLIA hielp ruim 70 mensen terug te keren naar hun land van herkomst. Helaas verdwenen er echter ook ruim 340 mensen ‘met onbekende bestemming’ uit de opvang. Naast deze ‘harde’ resultaten, zorgt de opvang en begeleiding van deze mensen ervoor dat dakloosheid en de daarbij behorende problematiek voor betrokkene zelf en voor de samenleving als geheel, voorkomen wordt.  

Meer informatie:
09-06-17  ‘Bed-bad-brood’ is bittere noodzaak
17-04-20  Gemeente Groningen: succesvol eerste jaar LVV
02-04-24  Vijf jaar LVV: werken aan oplossingen voor vreemdeling en samenleving
24-12-24  Rechtbanken: beëindiging LVV mag niet leiden tot dakloosheid

Lees ook:
26-09-22  25 Jaar Opvang Ongedocumenteerden

In het Expertisedossier Recht op Opvang staat een uitgebreider chronologisch overzicht