Een streep door het nieuwe beoordelingskader van de IND?

In één zaak ging het om een asielzoeker die vanwege zijn homoseksuele geaardheid vreest voor vervolging door de autoriteiten in zijn land van herkomst. De IND achtte de geaardheid ongeloofwaardig en wees het asielverzoek daarom af.

De advocaat van deze asielzoeker acht het nieuwe beleid van de IND, dat verklaringen van een asielzoeker in principe alleen geloofwaardig worden geacht als ze door originele en objectieve documenten worden onderbouwd, in strijd met de Kwalificatierichtlijn. Ook stelt de advocaat dat de IND altijd alle elementen en bewijsstukken waarmee het asielrelaas wordt onderbouwd, moet meewegen bij de beoordeling van de geloofwaardigheid. De IND zou een aanvraag dus bijvoorbeeld niet mogen afwijzen als er geen originele documenten zijn en het relaas op ondergeschikte punten vragen oproept.*)  

De Rechtbank Roermond is het eens met de advocaat van de asielzoeker. Alvorens een uitspraak in deze zaak te doen heeft de rechtbank daarom zogenoemde prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie van de EU (HvJEU). De eerste vraag gaat over de nieuwe geloofwaardigheidsbeoordeling van de IND in samenhang met art. 4 van de EU Kwalificatierichtlijn (2011/95/EU). De tweede vraag betreft of volgens de Procedurerichtlijn (2013/32/EU) de rechtbank niet alleen de rechtmatigheid van een ongegrondverklaring van een asielaanvraag moet toetsen, maar ook “verplicht is om zo nodig ambtshalve een volledig en ex nunc onderzoek van zowel de feitelijke als juridische gronden te verrichten (...)”. Dat is nodig omdat de rechtbank "een autonome verplichting heeft om de eerbiediging van het refoulementbeginsel te eerbiedigen”. **)

Ook in een tweede asielzaak heeft de IND de problemen die de asielzoeker naar voren bracht als ongeloofwaardig beoordeeld, waarbij het ontbreken van objectieve documenten zwaar meewoog. Daarom heeft de Rechtbank Roermond deze zaak gelijktijdig met de eerste behandeld en in deze zaak dezelfde prejudiciële vragen gesteld.

Dit betekent dat in alle asielzaken waarin dit nieuwe beoordelingskader is toegepast en het asielverzoek daarop is afgewezen, de asielzoeker bij de rechtbank in beroep kan gaan tegen de beslissing van de IND en dan kan verwijzen naar deze prejudiciële vragen. Zolang het Hof, als hoogste juridische instantie, de vragen niet beantwoord heeft, kan een lagere rechter nog geen oordeel uitspreken over het beroep. Een uitspraak van het HvJEU zou vervolgens een streep kunnen zetten door het nieuwe beoordelingskader van de IND.

 

*) De nieuwe werkinstructie van de IND komt er in het kort op neer dat de geloofwaardigheid van een asielverzoek dat niet (voldoende) door originele en objectieve documenten wordt ondersteund wordt getoetst aan vijf cumulatieve voorwaarden. Alleen als aan alle vijf voorwaarden wordt voldaan wordt het asielmotief door de IND geloofwaardig geacht. 

**) Het verbod op refoulement houdt in dat vluchtelingen niet mogen worden teruggestuurd naar hun land van herkomst als zij daar vervolging, marteling of wrede behandeling te vrezen hebben. Het is een basisbeginsel in het internationaal recht, dat o.a. is vastgelegd in het Vluchtelingenverdrag van Genève (art. 33), het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (art. 3) en het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (art. 18 en 19).
 

Meer informatie:
De eerste verwijzingsuitspraak van de Rechtbank Roermond d.d. 7 januari 2025 met zaaknr NL24.27801 [ECLI:NL:RBDHA:2025:139] (download pdf-bestand, 32 pagina’s).
De tweede verwijzingsuitspraak van de Rechtbank Roermond d.d. 7 januari 2025 met zaaknr NL24.28889 [ECLI:NL:RBDHA:2025:136] (download pdf-bestand, 34 pagina’s)
De Werkinstructie WI 2024/6 Geloofwaardigheidsbeoordeling (asiel) d.d. 1 juli 2024 op de website van de Rijksoverheid (link naar het Open Data portal van de IND)

Lees ook:
25-11-24  Beleid inzake beoordeling ‘willekeurig geweld’ (art 15c) gewijzigd
23-10-24  EU Hof van Justitie beperkt het begrip ‘veilig land van herkomst’