Rechtbanken: beëindiging LVV mag niet leiden tot dakloosheid

De minister van Asiel en Migratie heeft besloten de Landelijke Vreemdelingen Voorziening per 1 januari 2025 te beëindigen. De gemeenten die deelnamen aan de LVV-regeling hebben, met uitzondering van Rotterdam, besloten om zelf de opvang en begeleiding van de vreemdelingen die in de LVV verblijven, na 1 januari 2025 te continueren. Omdat de gemeente Rotterdam besloten heeft de opvang en begeleiding niet langer voor te zetten, behalve voor een aantal zeer kwetsbare vreemdelingen, zou dat betekenen dat 22 vreemdelingen per 1 januari dakloos zouden worden. Zij hebben daarom bezwaar aangetekend tegens deze beëindiging en daarbij tevens een verzoek om een voorlopige voorziening ingediend.  

EU Hof van Justitie
Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft op 12 september 2024 een belangwekkende uitspraak gedaan over de plicht van EU-landen om te voorzien in 'bed, bad en brood' voor ongedocumenteerde vreemdelingen voor wie er belemmeringen zijn om hen uit te zetten naar hun land van herkomst. Wat deze uitspraak precies betekent voor het Nederlandse opvang – en terugkeerbeleid, is nog niet uitgewerkt.  Nu in Rotterdam 22 ongedocumenteerde vreemdelingen op straat dreigen te belanden als gevolg van beslissingen van zowel de landelijke als de lokale overheid, heeft de voorzieningenrechter van de Rechtbank Rotterdam dan ook bepaald dat de opvang van deze vreemdelingen in elk geval niet beëindigd mag worden zolang er niet beslist is op het bezwaar. De Rechtbank geeft daarbij aan dat de opvang niet perse hoeft plaats te vinden in de huidige opvanglocatie van de LVV Rotterdam.  

Eindhoven
Ook in Eindhoven is er bezwaar aangetekend tegen de beëindiging van de LVV en tevens een verzoek om een voorlopige voorziening ingediend. Deze verzoeken werden echter afgewezen, omdat de voorzieningen ('bed-bad-brood') van betrokkenen na 1 januari zelfstandig voortgezet worden door de gemeente Eindhoven. Hierdoor belanden betrokkenen niet op straat als gevolg van de beëindiging van de LVV, en daarom vindt de voorzieningenrechter dat er nu geen ‘spoedeisend belang' is. Verder geeft de rechter aan dat betrokkenen een nieuw verzoek om voorlopige voorzieningen kunnen indienen, als de door het college van B&W van de gemeente geboden voorzieningen zouden wegvallen. 

Utrecht
Rechtbank Utrecht heeft op 23 december 2024 de voorlopige voorziening van 100 vreemdelingen die in de Utrechtse LVV verblijven wel toegewezen. Volgens deze rechter is er een spoedeisend belang bij de gevraagde voorziening, omdat onduidelijk is of er na 1 januari 2025 een alternatieve vorm van opvang beschikbaar is. De minister stelt zich op het standpunt dat betrokkenen zich voor opvang kunnen melden bij de Vrijheidsbeperkende Locatie (VBL) in Ter Apel, maar doet hiervoor geen concreet aanbod. Volgens de Rechtbank Utrecht is het echter onduidelijk of de betrokkenen voldoen aan de specifieke voorwaarden voor opvang in de VBL en of er in Ter Apel wel voldoende plekken beschikbaar zijn.
De voorzieningenrechter is van oordeel dat de minister moet "voldoen aan de ondergrens van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 4 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie", wat inhoudt dat een vreemdeling niet mag terechtkomen "in een toestand van zeer verregaande materiële deprivatie, die hem niet in staat stelt om te voorzien in zijn meest elementaire behoeften, zoals eten, zich wassen en beschikken over woonruimte".
Anders dan in Rotterdam heeft de rechter in Utrecht bovendien bepaald dat de 24-uurs opvang in de Utrechtse LVV in de huidige vorm moet worden voortgezet.

Uitspraak ECSR
Overigens heeft het Europese Comité voor Sociale Rechten van de Raad van Europa (ECSR) al in 2014, naar aanleiding van een klacht van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) bepaald dat de Nederlandse overheid dient te voorzien in bed-bad-brood–opvang voor ongedocumenteerde vreemdelingen, op basis van het ook door Nederland ondertekende Europees Sociaal Handvest.

Meer informatie:
Het persbericht van de Rechtbank Rotterdam d.d. 19 december 2024 met een link naar de volledige tekst van de uitspraak.
Dit bericht is aangevuld na het bekend worden van de uitspraak van de Rechtbank Utrecht d.d. 23 december 2024 (download pdf-bestand, 6 pagina's)

Lees ook:
17-10-24  EU Hof: recht op basisvoorzieningen voor kwetsbare, onuitzetbare vreemdeling
12-09-24  Stoppen bed-bad-brood is rampzalige symboolpolitiek
10-11-14  Nederland schendt basisrecht op voeding, kleding en onderdak

Expertisedossier Recht op Opvang