Rechtbank: asielzoeker mag langer dan 24 weken per jaar werken
Een asielzoeker kan zes maanden na zijn asielaanvraag een Burgerservicenummer (BSN) aanvragen en mag dan betaald werk zoeken. Een werkgever die een asielzoeker in dienst wil nemen is verplicht om daarvoor bij het UWV een Tewerkstellingsvergunning aan te vragen.
In veel gevallen heeft de IND na die 6 maanden nog geen beslissing op de asielaanvraag genomen. De regering heeft daarom de beperking van 24 weken per jaar ingesteld “omdat een te forse toegestane werkperiode opgevat zou kunnen worden als een publiek signaal dat permanent verblijf in ons land waarschijnlijk is”. Bovendien wilde de regering met de 24-weken-eis de ongewenste situatie voorkómen dat een asielzoeker enerzijds aanspraak op een WW-uitkering kan maken als hij na minimaal 26 weken werken zijn baan verliest, terwijl hij anderzijds mogelijk geen rechtmatig verblijf in Nederland meer heeft als zijn asielverzoek definitief is afgewezen.
EU Opvangrichtlijn
Een werkgever die de aanvraag voor een nieuwe tewerkstellingsvergunning voor zijn werknemer door het UWV geweigerd zag worden op grond van het overschrijden van de 24 weken-termijn, stelde beroep in bij de Rechtbank. Die toetste de regeling aan de EU Opvangrichtlijn. Daarin staat dat lidstaten van de Unie de toegang tot de arbeidsmarkt niet onnodig mogen belemmeren (artikel 15 lid 2 van de Richtlijn 2013/33/EU). De Europese Commissie wil met deze regeling waarborgen dat asielzoekers een eerlijke kans krijgen om tot de arbeidsmarkt toe te treden. De toegang tot betaalde arbeid is goed voor de integratie in de samenleving en als asielzoekers mogen werken hoeven ze geen sociale uitkering te ontvangen.
De Rechtbank Arnhem heeft nu uitgesproken dat de toegang tot de arbeidsmarkt gedurende 28 weken per jaar onmogelijk maken in strijd is met het Unierechtelijk doelmatigheidsbeginsel. Voorwaarden die lidstaten stellen mogen de “effectieve toegang” tot de arbeidsmarkt niet onnodig beperken. De 24-weken-eis is daarom onverbindend verklaard.
Geen belemmering terugkeer
De rechtbank heeft ook overwogen dat er geen sprake is van recht op een WW-uitkering als de asielzoeker niet langer rechtmatig verblijf heeft op grond van de Vreemdelingenwet; er is dus ook “geen sprake van een publiek signaal dat permanent verblijf in Nederland mogelijk is”. Voor een asielzoeker die geen rechtmatig verblijf (meer) heeft kan het UWV geen tewerkstellingsvergunning afgeven; daarom is er volgens de rechtbank ook geen sprake van dat de terugkeer van asielzoekers wordt belemmerd.
Anti-discriminatie beginsel
De werkgever voerde bij de rechtbank ook aan dat de uitzonderingssituatie die is gecreëerd voor Oekraïners die naar Nederland zijn gevlucht in strijd is met het anti-discriminatie beginsel (artikel 1 van de Algemene wet gelijke behandeling). Voor Oekraïners hoeft namelijk geen tewerkstellingsvergunning worden aangevraagd. Omdat de rechtbank het beroep van de werkgever tegen de weigering van het UWV een tewerkstellingsvergunning te verlenen al gegrond heeft verklaard (als zijnde in strijd met de Opvangrichtlijn) beoordeelt de rechtbank die beroepsgrond echter niet meer.
Rapport Regioplan
Deze uitspraak van de Rechtbank Arnhem komt slechts enkele dagen na de publicatie van een rapport van Regioplan, in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De belangrijkste aanbeveling uit het rapport ‘Belemmeringen asielzoekers bij het toetreden van de arbeidsmarkt’ is om de 24-weken-eis af te schaffen of aanzienlijk te verruimen; dat zou “een zeer belangrijke stap zijn om de nu erg lastige toegang van asielzoekers tot de arbeidsmarkt te verbeteren”. Daarnaast moeten ook andere belemmerende factoren, zoals de problemen bij het krijgen van een Burgerservicenummer, het verlengen van W-documenten en de administratieve eisen en wachttijden bij het aanvragen van een Tewerkstellingsvergunning, worden aangepakt, aldus Regioplan.
Meer informatie:
Het nieuwsbericht 'Rechtbank oordeelt dat asielzoekers meer dan 24 weken mogen werken' d.d. 18 april 2023 op de website Rechtspraak.nl.
De volledige tekst van de uitspraak van de Meervoudige Kamer van de Rechtbank Den Haag, zittingsplaats Arnhem, d.d. 18 april 2023, met zaaknummers AWB 23/4216 en 4222; ECLI:NL:RBDHA:2023:5458
Het nieuwsbericht 'Afschaffen of verruimen 24 weken eis helpt asielzoekers op weg naar werk' d.d. 18 april 2023 op de site van Regioplan.
De brief d.d. 12 april 2023 waarmee de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het rapport van Regioplan aan de Tweede Kamer heeft aangeboden (link naar de website van de Tweede Kamer).
Aanvulling:
Op 17 mei 2023 is bekend geworden dat het UWV en het Ministerie van SZW in hoger beroep gaan tegen de uitspraak van de Rechtbank Arnhem, om een uitspraak van de hoogste bestuursrechter te krijgen.