'Breng de menselijke maat terug in het vreemdelingenbeleid'

Ongedocumenteerden zitten muurvast in Nederland

Woensdag debatteert de Tweede Kamer over de migratieketen. Dat is hard nodig om de menselijke maat terug te brengen in het Nederlandse vreemdelingenbeleid. Het huidige beleid leidt tot schrijnende situaties.

Als betrokkenen bij particuliere organisaties die ongedocumenteerde vreemdelingen begeleiden, kennen we veel van deze zaken. In 2021 luidden vreemdelingenrecht-advocaten in de publicatie 'Ongehoord: Onrecht in het Vreemdelingenrecht' de noodklok. VluchtelingenWerk publiceerde datzelfde jaar het rapport 'Web van Wantrouwen'.

Deze publicaties beschrijven kinderen die niet naar hun ouders in Nederland mogen komen, zieke mensen die terug moeten naar een land met nauwelijks medische zorg en een Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) die bij zeer schrijnende zaken, waarin iemand een verblijfsvergunning krijgt, toch in hoger beroep gaat.

Strenge beleidskaders
Behalve dat mensen zo niet verder kunnen met hun leven, leveren deze zaken ook ongemak op bij de medewerkers van de IND. Zij moeten zich houden aan de strenge kaders van het beleid, ook als dit leidt tot schrijnende situaties. De dienst is zich daarvan bewust. Met zogenoemde ventielcommissies, Knopen Doorhak Teams en compliance officers probeert men oplossingen te vinden voor complexe zaken.
Tevergeefs. Er zijn ook te weinig mogelijkheden.

In 2019 werd de bevoegdheid om in een individueel geval een knoop door te hakken van de staatssecretaris overgeheveld naar de IND en beperkt tot de eerste toelatingsprocedure.

Dat is veel te beperkt, want schrijnende gevallen ontstaan in de loop van de tijd. Door langer verblijf in Nederland krijgen mensen banden met familie en anderen, terwijl ze juist contacten in het herkomstland verliezen, en beginnen ze bijvoorbeeld aan noodzakelijke medische behandelingen. Dat negeren, levert impasses op waarmee niemand gelukkig is. Directeur Juridische Zaken bij de IND Jan Willem Schaper erkende dit in maart in televisieprogramma Pointer: “De behandeling van schrijnende zaken klopt misschien juridisch wel, maar je kan wel de vraag stellen of het deugt en ik durf ook bij een aantal zaken te zeggen: het deugt echt niet.”

Wij staan Julius (73) bij die sinds 1984 in Amsterdam woont. Bij de Bijlmerramp kwamen twee van zijn (stief)kinderen om en zijn vrouw raakte zwaargewond. Nog steeds zijn er momenten dat hij de brandlucht ruikt. Hij heeft therapie nodig. Een politieagent die hem kent, heeft voor hem getuigd, maar het mocht niet baten. Julius heeft nog steeds geen verblijfsvergunning.

Beroep op het Kinderpardon
Of neem Hercule (24) uit Eindhoven. Sinds zijn veertiende is hij in Nederland. Hij is Congo ontvlucht nadat zijn ouders waren vermoord tijdens de burgeroorlog. Toch werd zijn asielaanvraag afgewezen. Hij heeft een beroep gedaan op het Kinderpardon, maar daar viel hij net buiten. Voor deze regeling moest je vijf jaar voor je achttiende verjaardag asiel hebben aangevraagd. Hij rondde twee mbo-studies af en volgt een ICT-opleiding. Hij spreekt vloeiend Nederlands en droomt ervan om zijn eigen bedrijf te beginnen.

Om dergelijke impasses te helpen oplossen, pleiten we ervoor dat er een nieuwe beoordelingsmogelijkheid ingevoerd wordt, buiten de bestaande. We begrijpen dat het voor de staatssecretaris ingewikkeld is om te beslissen over individuele schrijnende zaken, waar zelfs de IND niet uitkomt.

Een commissie kan uitkomst bieden, zoals de Duitse Härtefall Kommission: een wettelijk ingestelde commissie van vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, de overheid en onafhankelijke deskundigen. Die adviseren het bestuur in elke aangedragen zaak. Zo wordt de beslissing op afstand gezet en de schrijnende zaak met frisse blik bekeken.

We hopen dat de Tweede Kamer meezoekt naar oplossingen voor de schrijnende zaken.
 

Petra Schultz (ASKV Steunpunt Vluchtelingen) en Rian Ederveen (Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt) schreven dit stuk mede namens: Mpanzu Bamenga (Regiegroep Ongedocumenteerden Amsterdam), John van Tilborg (Internationaal Netwerk van Lokale Initiatieven met Asielzoekers), Rana van den Burg (Noodopvang Dakloze Vreemdelingen Utrecht), Dorinda Maas (Huize Agnes voor opvang ongedocumenteerden, Utrecht), Maarten Goezinnen (Rotterdams Ongedocumenteerden Steunpunt), Anoeshka Gehring (Vluchtelingen in de Knel, Eindhoven) en Frank Candel (VluchtelingenWerk Nederland).
 

Meer informatie:
16-04-21  Ongehoord onrecht: wantrouwende overheid berokkent vreemdelingen veel leed
30-06-21  Rondetafelgesprek in de Kamer over onrecht in vreemdelingenbeleid
19-04-22  IND-directeur Juridische Zaken geeft toe: het deugt echt niet

Lees ook:
18-12-20  'Grondbeginselen van de rechtsstaat geschonden' -  ook in het vreemdelingenrecht
04-12-20  Rechtbanken vinden uitleg Kinderpardon door de IND te restrictief
21-09-22  Raad van State kent rechten van het kind meer waarde toe in kinderpardonzaken