ACVZ over pushbacks: ‘EU-grenzen zijn ook onze grenzen’

Aanleiding voor deze publicatie van de Adviesraad Migratie, zoals de ACVZ tegenwoordig ook wel wordt aangeduid, is het rondetafelgesprek dat de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid op 12 januari 2022 in de Tweede Kamer organiseerde en waarvoor naast vele anderen ook de adviesraad was uitgenodigd.

Pushbacks worden door de ACVZ omschreven als “het weigeren of terugsturen van migranten door de EU, zonder dat de migranten de kans krijgen asiel aan te vragen. Dit is in strijd met internationaal recht en gaat vaak gepaard met geweld”. 

Vorig jaar werd bericht over meer dan 11.000 gevallen van pushbacks, aan de grenzen van Servië, Roemenië, Hongarije, Kroatië, Bosnië en Herzegovina. De Europese grens- en kustwachtorganisatie Frontex onderschepte alleen al meer dan 65.000 migranten die per boot over de Middellandse Zee de EU probeerden binnen te komen.

In antwoord op de vraag die aan de ACVZ was voorgelegd: ‘Wat kan Nederland doen om pushbacks tegen te gaan?’ ging de adviesraad niet alleen in op wat Nederland kan doen, maar ook op wat het zou moeten doen, vanuit de gedachte dat EU-buitengrenzen ook de onze zijn. De adviesraad wijst op de gezamenlijke verantwoordelijkheid om het grensbeheer uit te voeren in lijn met fundamentele mensenrechten, zoals het recht op asiel, het recht op vrijwaring van marteling en mishandeling, het recht niet teruggestuurd te worden naar een onveilige situatie (non-refoulement) en het recht op effectieve rechtsbescherming: “Nederland moet alles doen wat redelijkerwijs binnen het vermogen ligt om schendingen van mensenrechten te voorkomen of de schade ervan te beperken”.

De huidige schendingen en pushback-praktijken aan de EU-buitengrenzen zijn ontoelaatbaar en in strijd met internationale standaarden en Europese waarden:  “we zijn door een ondergrens gegaan”, aldus de ACVZ, die ook waarschuwt voor de juridische risico’s voor Nederland en de andere EU-lidstaten, die aansprakelijk kunnen worden gesteld door slachtoffers van schendingen van internationale regels bij de grensbewaking.

“Er is politieke wil nodig om het patroon van wegkijken en onderling afschuiven van verantwoordelijkheid te doorbreken” en volgens de adviesraad dient Nederland daarbij een voortrekkersrol op zich te nemen: “Nederland kan en mag niet toestaan dat de EU-buitengrenzen en daarmee ook onze grenzen, op deze manier worden bewaakt.”

Meer informatie: 
ACVZ rapport ‘EU-grenzen zijn ook onze grenzen’ (downloadlink op de site van de ACVZ; 33 pag’s pdf-bestand)
ACVZ info-sheet ‘Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor mensenrechtenschendingen aan de EU-buitengrenzen' (idem, 9 pag’s pdf-bestand)
ACVZ position paper t.b.v. het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer op 12 januari 2022 (download 5 pag’s pdf-bestand)

Het Europees Parlement heeft een eigen onderzoek ingesteld naar betrokkenheid van Frontex bij pushbacks. Rapporteur was prof mr dr Tineke Strik, hoogleraar Migratierecht Radbouduniversiteit Nijmegen en lid van het EP voor GroenLinks (Greens-European Free Alliance).
Uit het onderzoek bleek o.m. dat Frontex rapporten over mensenrechtenschendingen in lidstaten waar de dienst opereert negeert en zich onvoldoende assertief opstelt om de naleving van mensenrechten af te dwingen.
Mw Strik sprak ook tijdens het rondetafelgesprek over de rol van Frontex en Nederland in de Tweede Kamer en diende deze ‘position paper’ in (download 2 pag’s pdf-bestand).

Lees ook:
02-12-21  Actie Groen Licht voor vluchtelingen aan de grenzen van de EU
30-06-21  Rondetafelgesprek in de Kamer over onrecht in vreemdelingenbeleid