Moria: een deal sluiten betekent ook uitvoeren

Tot op de dag van vandaag is de Moria-deal niet uitgevoerd. Dinsdag 19 januari werd bekend dat er slechts 2 alleenstaande minderjarigen naar Nederland komen, in plaats van 50 zoals afgesproken. En woensdag de 20ste werd afgesproken om het er vooral maar niet over te hebben: het onderwerp werd in het parlement controversieel verklaard.
 
Als een kabinet is gevallen is het op zich gebruikelijk dat het geen ‘controversiële’ zaken meer oppakt - zaken waarover de partijen verschillend denken. Zodat eerst de kiezer aan het woord komt. Maar nu heeft de coalitie besloten dat ook het resultaat dat de regering boekt in een eerder afgesproken deal ‘controversieel’ is. 

Het demissionaire kabinet hoeft dus geen verantwoording af te leggen in de Tweede Kamer, waarom het er 4,5 maand na de brand in Moria niet in is geslaagd om meer dan 2 (!) kinderen uit het afgebrande kamp op te halen. De controlerende taak van de Tweede Kamer is terzijde geschoven tot na de verkiezingen. De kinderen om wie het gaat zitten ondertussen in de ellende van het Griekse kamp. 

Hoe kan het dat de Nederlandse regering zó weinig resultaat heeft geboekt? Is het kabinet simpelweg niet in staat om besluiten daadkrachtig uit te (laten) voeren - zie de stagnering van de versterking van huizen in het aardbevingsgebied, zie de achterstanden bij de IND, zie de traagheid bij de hersteloperatie Toeslagen? 

Een overheid die niet in staat is beleid (correct) uit te laten voeren, loopt het gevaar een 'failed state'  te worden. Maar is het onmacht of onwil?

De Moria-deal is een zwaar bevochten compromis tussen de regeringspartijen. Met grote moeite is overeengekomen dat 100 mensen uit het afgebrande Moria-kamp naar Nederland zouden worden gehaald: de helft gezinnen, de helft alleenstaande minderjarigen. 

De gezinnen zijn er gekomen, ze zijn net voor de jaarwisseling gearriveerd. Maar de voorwaarden waaraan de alleenstaande minderjarigen moeten voldoen zijn zó strikt gesteld dat bijna geen kind in een Grieks kamp daaraan voldoet. Ze moesten namelijk jonger dan 14 jaar zijn en afkomstig uit ‘kansrijke asiellanden’ - landen waaruit 75% van de asielaanvragen wordt ingewilligd. 

De meeste alleenstaande kinderen (92%) in de Griekse kampen zijn echter ouder. De vraag is waarom de Nederlandse regering vasthoudt aan de leeftijdsvoorwaarde, terwijl daarmee het aantal van 50 niet gehaald kan worden. Overigens spreekt de staatssecretaris zichzelf in opeenvolgende brieven tegen; eerst gaat het om kinderen jonger dan 14 jaar, dan om kinderen tot en met 14 jaar. Hoe het ook zij: Waarom nu geen kinderen van 15, 16 en 17 opgenomen? 

De staatssecretaris wijkt immers op een ander punt ook al af van de Moria-deal:  een groot deel van de gezinnen die naar Nederland gehaald zijn, komt helemaal niet uit het afgebrande kamp. Sterker nog: deze mensen hadden al een verblijfstatus in Griekenland. De staatssecretaris ontlast de Griekse autoriteiten op deze manier, maar dat was niet het doel van het compromis dat in de coalitie is gesloten. Ze lijkt dat te vergeten.     

Nogmaals: als ze op dit punt af kan wijken van de deal, waarom dan niet op het punt van de leeftijd? 

Waarom en op grond waarvan maakt Nederland eigenlijk dit onderscheid in leeftijd? Nederland behandelt kinderen van 15 tot 18 anders dan kinderen tot en met 14 jaar oud. Tenminste: als het gaat om alleenstaande vreemdelingen. Krijgen ze geen asiel, dan krijgen kinderen tot 15 jaar vaak uiteindelijk een definitieve verblijfsvergunning. Maar als ze 15 of ouder zijn niet en kunnen ze uitgezet worden als ze 18 zijn. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft ons land op 14 januari jl. daar nog voor op de vingers getikt. Volgens het Hof is het onderscheid onrechtmatig: Nederland hoort geen onderscheid te maken tussen alleenstaande kinderen jonger dan 15 jaar en die van 15 jaar of ouder.

Er is nóg een strikte voorwaarde, die het volgens de staatssecretaris onmogelijk maakt het aantal van 50 kinderen te halen: de voorwaarde dat ze uit ‘kansrijke asiellanden’ komen - landen waaruit 75% van de asielaanvragen wordt ingewilligd. De argumentatie is: dan maken ze betere kans om hier te mogen blijven en niet na hun 18de weer uitgezet te worden. 

Dat lijkt op het eerste gezicht misschien een deugdelijke redenatie, maar het is natuurlijk kolder. Immers: je zou deze kinderen, die deze traumatische gebeurtenissen in Moria hebben meegemaakt en daarna op straat moesten overleven, gewoon een verblijfsvergunning op humanitaire gronden kunnen geven. Hoeven ze niet meer weg. Het zijn er maar vijftig, hè?

De staatsecretaris wil zich mogelijk beroepen op het gegeven dat deze voorwaarde aansluit bij het Europees Herplaatsingsbesluit uit 2015. Daarin is geregeld dat alleen asielzoekers uit een land van herkomst waarvan 75% van de asielaanvragen in Europa wordt ingewilligd, worden herplaatst in andere lidstaten. 

Alleen Syrië voldoet daar nu aan. Feitelijk komen nu dus alleen Syrische meisjes en jongens in aanmerking voor de Moria-deal. Afghaanse kinderen bijvoorbeeld niet, terwijl dat land al twee jaar het meest onveilige land ter wereld is volgens het gerenommeerde Institute for Economics and Peace. En terwijl ons eigen ministerie van Buitenlandse Zaken in het reisadvies voor Afghanistan schrijft:
“Reizen en verblijven in Afghanistan wordt ten zeerste afgeraden. In de laatste maanden is de veiligheidssituatie in heel Afghanistan erg verslechterd door gewapende conflicten en aanslagen. In de hoofdstad Kaboel zijn onlangs ernstige aanslagen geweest. Er is op dit moment geen zicht op een verbetering van de veiligheidssituatie.”

Maar Afghaanse kinderen zouden dus niet in aanmerking komen voor de deal, omdat slechts 64% van de Afghanen asiel krijgt in Europa (bron: meest recente overzicht van directoraat-generaal Eurostat van de Europese Unie).
 
Maar: van de Afghanen jonger dan 18 jaar krijgt 81% asiel in Europa! Als de staatssecretaris dus vast wil houden aan het Europees Herplaatsingsbesluit, kan ze moeiteloos Afghaanse kinderen opnemen. Er zitten er duizenden in Moria. Waarom weigert de staatssecretaris dit dan toch? 

Wij roepen de staatssecretaris op om aan te tonen dat het geen onwil is, noch onmacht. Wij roepen haar op te tonen dat zij in charge is en in staat uitvoering te geven aan de bedoeling van de Moria-deal: om 50 vluchtelingkinderen die in vreselijke omstandigheden in Moria leven naar Nederland te halen.

Een land dat zijn barmhartigheid verliest, zijn medeleven en mededogen, een land dat niet in staat is empathie te voelen voor kinderen die moederziel alleen in de ellende zitten, of ze nu 14 zijn of 15, dát land is oprecht een ‘failed state’  te noemen. Wij geloven niet dat Nederland daarnaar op weg is, getuige de vele oproepen om deze kinderen hierheen te halen: van kerken, politici, wetenschappers, bekende Nederlanders, noem maar op. Honderden gemeenten zijn bereid de kinderen op te nemen. 

Alles wat de staatssecretaris hoeft te doen, is te zorgen dat de deal uitgevoerd wordt. Laat zien dat de overheid werkt en dat het nakomen van afspraken niet controversieel is, maar fatsoenlijk.
 

Een kortere versie van dit artikel (600 woorden) is op 18 februari 2020 geplaatst op de Opinie-pagina van dagblad Trouw, met als titel:
"Vijftig kinderen uit Moria opnemen is niet controversieel, maar een kwestie van fatsoen" 

Meer informatie:
De brief van staatssecretaris Broekers-Knol 'Samenwerkingsverband Nederland-Griekenland en de uitwerking van het Nederlandse herplaatsingsaanbod' aan de Tweede Kamer d.d. 19 januari 2021
De tekst van de motie van de Kamerleden Van Ojik (GL), Kuiken (PvdA), Jasper van Dijk (SP) en Wassenberg (PvdD) d.d. 27 januari 2021 met stuknr 32 317 (JBZ Raad) nr 672; op 2 februari 2021 na hoofdelijke stemming verworpen met 68 tegen 76 stemmen.

15-01-21  EU Hof van Justitie: amv-beleid strijdig met Terugkeerrichtlijn
01-12-20  Ambtsbericht: Afghanistan nog steeds onveiligste land ter wereld
14-09-20  Groningen: vluchtelingen zijn hier welkom

Lees ook:
15-11-20  Manifestatie voor Moria
20-08-20  Vluchtelingkinderen in Griekenland blijven de gemoederen bezig houden

Een samenvatting van bovenstaand artikel is te downloaden van de pagina Artikelen voor de kerkbladen (Word-bestand, 651 woorden)