Moria-deal ten koste van zorgvuldigheid asielprocedure
De asielzoeker zal straks meteen al na aankomst in het zogenaamde 'aanmeldgehoor' aan een uitgebreid interview worden onderworpen, waarin onder andere al ingegaan zal worden op zijn asielmotieven, nog voordat deze een advocaat heeft kunnen spreken. Rechtsbijstand door een advocaat is echter essentieel, omdat de IND hoge eisen stelt aan de verklaringen en bewijzen van een asielzoeker. Ook is het van belang dat een asielzoeker een rust- en voorbereidingstermijn wordt gegund zodat deze, na een vaak hectische reis naar Nederland, eerst even op adem kan komen.
Tot nu toe werd na aankomst eerst alleen een kort 'aanmeldgehoor' afgenomen; pas na een rustperiode en na de voorbereiding met een rechtshulpverlener volgde het zogenaamde 'eerste gehoor', waarin op het asielverhaal werd ingegaan. Dat 'eerste gehoor' is nu omwille van een 'efficiëntere asielprocedure' geschrapt.
Een zorgvuldige asielprocedure voorkomt onnodige opvolgende asielaanvragen omdat de asielzoeker zijn verhaal in eerste instantie niet goed naar voren heeft kunnen brengen. Dit was ook precies de reden waarom de Commissie Langdurig Verblijvende Vreemdelingen, beter bekend als de Commissie Van Zwol, in juni 2019 het kabinet nog adviseerde om juist te investeren in de zorgvuldige behandeling van een eerste asielprocedure (zie punt 2 van de samenvatting van de conclusies van het rapport van de Commissie Van Zwol hieronder). De aangekondigde wijzigingen van de asielprocedure als gevolg van de 'Moria-deal' gaan nu regelrecht in tegen het advies van deze commissie.
Het is erg wrang dat een klein gebaar om de acute humanitaire nood in Griekenland te lenigen, nu leidt tot een structurele aantasting van de rechtspositie van asielzoekers in Nederland.
Meer informatie:
De wijziging van de procedure wordt aangekondigd in de brief van staatssecretaris Broekers-Knol aan de Tweede Kamer d.d. 10 september 2020 met als onderwerp 'Situatie brand vluchtelingenkamp Lesbos' en omschreven als één van 'een drietal aanvullende maatregelen':
"In het huidige stelsel worden in het aanmeldgehoor vragen gesteld over identiteit, nationaliteit en reisroute. Het aanmeldgehoor vindt kort na indiening van de asielaanvraag plaats. Op een later moment in de asielprocedure vindt het zogeheten eerste gehoor plaats waarin eveneens wordt gevraagd naar identiteit, nationaliteit en reisroute. Dit is een dubbeling in het proces. Om die dubbeling te voorkomen zullen aan het aanmeldgehoor enkele verdiepende vragen over de reeds bestaande elementen worden toegevoegd. Vervolgens zal het zogeheten eerste gehoor niet langer hoeven plaatsvinden, hetgeen zowel voor de asielzoeker als voor de IND minder belasting betekent. Aan het aanmeldgehoor wordt ook het element van het asielmotief toegevoegd, zonder dat daarover verdiepende [sic] worden gesteld, met het oog op een betere planbaarheid van de verdere procedure. Beide aanpassingen leiden tot een efficiëntere asielprocedure. (...) "
Een samenvatting van de conclusies uit het rapport van de Commissie van Zwol is te lezen in dit nieuwsbericht op Rijksoverheid.nl d.d. 4 juni 2019. Als tweede aanbeveling staat daar vermeld:
"Investeer in een zorgvuldige behandeling van een eerste asielaanvraag; dat beperkt vertraging bij beroeps-, vervolg- en vertrekprocedures. Handhaaf daarom rechtsbijstand en onpartijdige informatievoorziening voor asielzoekers. (...) "
Aanvulling: kritisch wetsadvies van de ACVZ
De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ) heeft in december 2020 een wetsadvies uitgebracht over het "voorstel tot wijziging van het Vreemdelingenbesluit 2000 in verband met het regelen van de aanmeldfase, het vervallen van het eerste gehoor in de algemene asielprocedure en het doorvoeren van enkele technische aanpassingen". De ACVZ vraagt o.a. om een motivatie "waarom het noodzakelijk is te vragen naar asielmotieven in de aanmeldfase", en om het borgen "dat essentiële wijzigingen of aanvullingen (...) op het aanmeldgehoor niet aan de asielzoeker kunnen worden tegengeworpen bij de beoordeling van de geloofwaardigheid van het asielrelaas". Het complete wetsadvies met acht aanbevelingen is hier te downloaden (13 pag's, pdf-bestand).
Lees ook:
21-09-20 Moria - onder de grens
09-09-20 Brede steun van voorgangers voor oproep aan CDA- en CU-Kamerleden
20-08-20 Vluchtelingkinderen in Griekenland blijven de gemoederen bezighouden