'Je kunt niet mee gaan zitten snotteren'

Deze zomer hebben ze al een band opgebouwd; Sabu uit Ethiopië en Anne, perspectiefmedewerker bij INLIA. De oudere Ethiopische vrouw is de hartelijkheid zelve. Lachen, je handen vastpakken, gebaren. Zo probeert ze te communiceren. Via gesproken woord lukt dat niet; Sabu spreekt enkel een Koesjitische taal die door de Oromo-bevolkingsgroep in Ethiopië gesproken wordt. Het Amhaars, de officiële landstaal, is ze niet machtig.

Vandaag wordt er met hulp van de Goedwerk Foundation uit Amsterdam daarom twee keer getolkt; eerst van Sabu’s taal naar het Amhaars en dan van het Amhaars naar het Nederlands. Sabu’s boodschap is zonneklaar. In de waterval aan woorden die volgt nu ze zich eindelijk verstaanbaar kan maken, is de boodschap almaar: “Ik wil terug naar Ethiopië, terug naar mijn gezin”.

Sabu heeft nooit gescheiden willen zijn van haar kinderen en mist hen vreselijk. Het is van haar gezicht af te lezen, zien Anne en de collega’s van Goedwerk. Sabu is moeder en oma van een groot gezin. Ze heeft geen idee of haar kinderen nog leven. Maar ze wil hen vinden, desnoods hun graven.

Sabu is een warme vrouw, die graag zorgt. In 2017 woont ze met haar gezin in de onrustige Oromia-provincie. Er zijn etnische en politieke spanningen. Drie van haar kinderen zijn lid van een verzetsgroep. Wanneer de politieke situatie steeds explosiever wordt, is het gezin gedwongen op de vlucht te slaan. Iedereen vlucht alle kanten op, ze raken elkaar kwijt.  Haar broer weet Sabu veilig op een vliegtuig naar Nederland te krijgen.

Zo landt Sabu in december 2017 als enige van haar gezin op Schiphol. Ze vraagt asiel aan, maar de IND gelooft haar niet en het wordt afgewezen. Haar advocaat gaat zonder succes in beroep. Sabu wordt uit het asielzoekerscentrum gezet; ze heeft geen recht op rijksopvang. Hoe moet ze nu terug zien te komen? Zonder geld, zonder reispapieren? Zo komt ze bij INLIA terecht en vindt ze onderdak op de grote slaapboot in Groningen. Eenzaam zonder haar gezin en zonder iemand om mee te praten. Eenzaam tussen ruim honderd mensen.

Ze weet niet hoe het met haar kinderen en kleinkinderen gaat. Of ze nog in leven zijn. Of er nog iemand van haar gezin in leven is. Anne: “Gelukkig werken we samen met Goedwerk. Zij zijn specialist Ethiopië, dus we hoopten dat ze konden helpen. Zowel bij de terugkeer als bij het vinden van de familie.”

Goedwerk Foundation overtreft de verwachting ruimschoots. Niet alleen komt er een landgenoot mee naar het gesprek in Groningen, diezelfde landgenoot reist in de maanden daarna af naar Ethiopië als de speurtocht naar Sabu’s familie online niet vordert. Hij trekt vanaf de hoofdstad Addis Abeba verder het land in en weet het nummer van Sabu’s zoon te achterhalen. Anne krijgt het telefoonnummer door.

Op de slaapboot van de opvang in Groningen noteert Anne het nummer op een briefje, pakt een telefoon en gaat met Sabu aan een rustig tafeltje zitten. Ze toetst het nummer in en geeft zodra de man opneemt de telefoon aan Sabu: “Hassan”. Sabu slaat haar handen voor haar mond. Als ze de stem van haar zoon hoort, stromen de tranen over haar wangen.

“Het is een moment om niet te vergeten. Ik had een brok in mijn keel”, zegt Anne, “Al bleef ik natuurlijk professioneel. Je kunt niet mee gaan zitten snotteren.” Moeder en zoon kunnen van beide kanten nauwelijks geloven dat de ander nog leeft. Ze zijn dolblij. Sabu kan niet wachten om te vertrekken naar Ethiopië.

“En dan is het verbazingwekkend hoe lastig het is om iemand terug te kunnen laten keren”, zegt Anne. Zij en collega Juliette van Goedwerk zetten er samen de schouders onder, terwijl ook IOM (de intergouvernementele hulporganisatie voor migratie) en de Dienst Terugkeer & Vertrek van het ministerie meehelpen. Toch duurt het nog een half jaar voordat de reisdocumenten worden afgegeven.

Wordt vervolgd.

Dit verhaal is ook beschikbaar als kopij voor uw kerkblad. Ga daarvoor naar deze pagina.