Nationale ombudsman bezorgd om vreemdelingendetentie in Rotterdam
Het enige doel van vreemdelingenbewaring is het beschikbaar houden van vreemdelingen voor uitzetting. Het is een bestuursrechtelijke maatregel waarbij zo min mogelijk beperkingen passen; dit in tegenstelling tot een strafrechtelijk regime dat wordt opgelegd aan mensen die worden gedetineerd omdat ze zijn veroordeeld voor het plegen van een strafbaar feit.
De omstandigheden waaronder vreemdelingen in detentie worden gehouden zijn in een aantal opzichten echter nog soberder dan onder een strafrechtelijk regime. Het ontbreekt aan zinvolle dagbesteding; er mag geen scholing worden gevolgd of arbeid verricht. Men verblijft in meerpersoonscellen op grote afdelingen, met als gevolg een structureel tekort aan rust en privacy. Mensen die onrust en overlast veroorzaken worden als disciplinaire straf langdurig in een isolatiecel opgesloten.
Hoe kan het anders?
In het rapport van ombudsman Reinier van Zutphen wordt een toezichthouder geciteerd die zegt: “Wanneer het mogelijk zou zijn, zou gebruik gemaakt moeten worden van eenpersoonscellen. Het is een politieke keuze maar het zou 80 à 90 % van alle problemen oplossen. Zowel voor de vreemdelingen als voor de bewaarders zou het veel beter zijn.”
Om bij te dragen aan het bestuursrechtelijke karakter van vreemdelingenbewaring doet de Nationale ombudsman de volgende aanbevelingen:
- Zorg voor een zinvolle dagbesteding voor vreemdelingen. Geef hen bijvoorbeeld de mogelijkheid werk te verrichten of een kortlopende opleiding te volgen die ook waardevol is bij terugkeer in het land van herkomst;
- Pas de accommodatie aan zodat die past bij het bestuursrechtelijke karakter van vreemdelingenbewaring en bied vreemdelingen de mogelijkheid voor verblijf in een eenpersoonscel;
- Wees uiterst terughoudend met het plaatsen van vreemdelingen in afzondering;
- Pas afzondering als strafmiddel niet langer toe als een vreemdeling een meerpersoonscel weigert;
- Zorg voor standaard medisch toezicht bij alle gevallen waarin een vreemdeling in afzondering zit.
Kritische rapporten
Het is niet voor het eerst dat de Nationale ombudsman zich uitspreekt over dit onderwerp. In 2012 publiceerde de toenmalige ombudsman dr Brenninkmeijer ook al een kritisch rapport. Concrete aanleiding om onderzoek te doen was toen een stakingsactie in het Detentiecentrum Rotterdam in augustus 2011. En ook toen was al de conclusie “dat vreemdelingen in vreemdelingenbewaring verblijven onder een niet passend regime waardoor de eerbiediging van grondrechten ernstig onder druk komt te staan”.
Ook Amnesty International, Dokters van de Wereld, het Meldpunt Vreemdelingendetentie van de Stichting LOS, Justitia et Pax, het College voor de Rechten van de Mens, de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken en de Inspectie voor de Sanctietoepassing hebben in het verleden meermalen kritisch over vreemdelingenbewaring gerapporteerd.
Wet Terugkeer en Vreemdelingenbewaring
Naar aanleiding van de zelfmoord van de Russische asielzoeker Dolmatov in 2013 beloofde toenmalig staatssecretaris Teeven met een nieuw wetsvoorstel te komen. De Wet Terugkeer en Vreemdelingenbewaring uit 2015 is echter nog altijd niet ingevoerd. Nadat het door de Tweede Kamer werd aangenomen (19 juni 2018) ging het ter goedkeuring naar de Eerste Kamer, maar de huidige staatssecretaris Broekers-Knol heeft vorig jaar laten weten dat het voorstel inmiddels achterhaald is en dat ze met wijzigingen zal komen.
Meer informatie:
Het volledige onderzoeksrapport van de Nationale ombudsman ‘Grenzen aan vreemdelingenbewaring’ d.d. 6 februari 2020 (download pdf-bestand, 24 pag’s, 960 kB)
De reactie van Dokters van de Wereld d.d. 6 februari 2020 op het onderzoek van de Nationale ombudsman
Het bericht 'Ombudsman: Vreemdelingendetentie in Nederland moet menselijker' d.d. 6 februari 2020 op de website van EenVandaag
Amnesty International stuurde op 6 juni 2018 deze Opmerkingen en Aanbevelingen ten behoeve van het wetgevingsoverleg over de Wet Terugkeer en Vreemdelingenbewaring aan de Tweede Kamer
Op 26 februari 2020 heeft de Dienst Justitiële Inrichtingen bekendgemaakt dat vier medewerkers van het Detentiecentrum Rotterdam zijn geschorst in verband met een lopend onderzoek naar mogelijk ‘excessief geweld’ tegen bewoners van het detentiecentrum. Zie dit bericht van de NOS d.d. 26 februari 2020
Lees ook:
21-02-14 ‘Nog een lange weg te gaan naar humane vreemdelingendetentie’
12-09-13 Amnesty: ‘mensenrechten als maatstaf’ bij vreemdelingendetentie
15-08-12 Nationale ombudsman: vreemdelingenbewaring is inhumaan