Mensenrechtencollege: grensdetentie niet langer houdbaar

In Nederland wordt een onderscheid gemaakt in de behandeling van asielzoekers die Nederland over land bereiken en zij die via de luchthaven Schiphol binnenkomen. De eerstgenoemde groep wordt ondergebracht in het ‘open’ Aanmeldcentrum (Ter Apel) en krijgt alleen een meldplicht opgelegd. De laatstgenoemde groep wordt automatisch gevangengezet in het Justitieel Complex Schiphol.

Het argument dat dit nodig zou zijn om de Europese buitengrenzen te bewaken en claims op vervoersbedrijven te kunnen leggen gaat niet op. De zogenaamde Schengen-grenscode schrijft helemaal niet voor dat iedere asielzoeker aan de grens wordt geweigerd en gedetineerd, deze code “laat lidstaten juist de ruimte om asielzoekers wel toegang te verschaffen teneinde te onderzoeken of zij daadwerkelijk bescherming nodig hebben”. Uit onderzoek van het College blijkt ook dat andere landen in het Schengengebied niet standaard asielzoekers weigeren en detineren.

Ook het gestelde doel, te voorkomen dat asielzoekers toegang krijgen tot Nederland, wordt met deze automatische detentie niet bereikt. Uit de cijfers over 2013 blijkt dat 600 van de 780 asielzoekers aan wie op Schiphol de toegang tot Nederland werd geweigerd, na een periode van grensdetentie uiteindelijk toch tot Nederland werden toegelaten. De detentie is dus ook in dat opzicht niet effectief.

Wel heeft de gevangenschap “een negatief effect op zowel de gezondheid van de asielzoekers als op het verloop van de procedure. Dit geldt vooral voor kinderen en hun ouders en asielzoekers die getraumatiseerd of ziek zijn.”

Op basis van de mensenrechtelijke normen en verdragen concludeert het College dat grensdetentie alleen toegestaan is wanneer daar zwaarwegende redenen voor zijn (gevaar voor openbare orde of nationale veiligheid). Het College schrijft in haar Samenvatting letterlijk:
"Het College is van oordeel dat het huidige beleid, waarin grensdetentie van asielzoekers de regel is, niet strookt met de internationale verplichtingen zoals neergelegd in het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het Vluchtelingenverdrag, het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind en het Internationaal Verdrag inzake Burgerlijke en Politieke Rechten en Europese regelgeving inzake de asielprocedure en opvang van asielzoekers. Deze mensenrechtenverdragen en Europese richtlijnen stellen strikte voorwaarden aan het detineren van asielzoekers. Detentie mag alleen in uitzonderlijke gevallen waarin daartoe een noodzaak bestaat en pas nadat er een individuele afweging is gemaakt waarin de belangen van de overheid om zicht, en zo nodig toezicht, te houden worden afgewogen tegen de belangen van de betrokken asielzoeker."


Meer informatie:
Het volledige advies 'Over de grens, grensdetentie van asielzoekers in het licht van mensenrechtelijke normen' d.d. 19 mei 2014 van het College voor de Rechten van de Mens (pdf-bestand, 25 pag's)

Lees ook:
26-03-14  Minister Timmermans over mensenrechten en de Raad van Europa
12-09-13  AI: 'mensenrechten als maatstaf' bij vreemdelingendetentie

Dossier Vreemdelingenbewaring