Teken tegen strafbaarstelling illegaal verblijf
Er gaan zelfs stemmen op om humanitaire hulp aan illegalen strafbaar te stellen. Daarmee worden ook hulpverleners, veelal kerkelijke vrijwilligers, in een onmogelijk parket gebracht. Wordt daarmee de Bijbelse barmhartigheid strafbaar gesteld? Daarom is Kerk in Actie met steun van INLIA een handtekeningenactie gestart. We zouden ook u willen oproepen uw handtekening hiervoor te zetten!
Hier vindt u een aantal redenen waarom strafbaarstelling van illegaliteit onrechtvaardig is tegenover asielzoekers:
1. Vele asielzoekers slagen er pas in het kader van een volgende procedure in met (aanvullend) bewijs aan te tonen dat ze wel degelijk gevaar lopen bij terugkeer en zij worden dan pas in het bezit gesteld van een asielstatus waar ze recht op hebben. Een opvolgende aanvraag wordt echter in de meeste gevallen pas ingediend nadat men na de definitieve afwijzing van de eerdere asielaanvraag kortere of langere tijd illegaal is geweest, in afwachting van de komst van aanvullend bewijsmateriaal. Het is exorbitant hard en onrechtvaardig om asielzoekers te straffen omdat zij pas op een later moment in staat zijn om te bewijzen dat zij wel degelijk gevaar lopen in het land van herkomst.
2. De situatie m.b.t. bijv. Irakese asielzoekers toont aan dat het beleid t.a.v. Irak sinds 1998 tot op vandaag telkens ingrijpende beleidswijzigingen kent. Deze beleidswijzigingen betekenen de facto dat een Irakees het ene moment voor een asielstatus in aanmerking komt vanwege de algemene situatie en het andere moment niet langer, omdat de algemene situatie weer verbeterd is. Intussen hebben de betreffende asielzoekers soms enige tijd - al dan niet uit vrije wil - illegaal in Nederland verbleven. Het is bijzonder hard om asielzoekers te straffen als het beleid ten aanzien van een specifiek land nogal eens wijzigt. Het ene moment ben je legaal, het andere illegaal en vervolgens ben je op basis van een nieuwe beslissing van het ministerie weer legaal. Ook ten aanzien van bijv. Somalië en Afghanistan hebben er de afgelopen 10 jaar nogal eens ingrijpende beleidswijzigingen plaatsgevonden.
3. De rechtbank kan in een asielprocedure het beroep van de asielzoeker afwijzen. Hiertegen kan een asielzoeker in hoger beroep gaan, maar dit hoger beroep heeft bijna nooit schorsende werking d.w.z. mag niet afgewacht worden in Nederland. Hierdoor kan het verblijf hangende het hoger beroep al strafbaar worden gesteld. Het hoger beroep kan er echter wel toe leiden dat de asielzoeker alsnog een asielstatus krijgt. Ook mag men een klacht bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) niet afwachten in Nederland. Hierdoor kan het verblijf, hangende de behandeling van een klacht door het Europese Hof, strafbaar worden gesteld. Een klacht bij het EHRM kan er echter wel toe leiden dat de asielzoeker alsnog een asielstatus krijgt. Om te voorkomen dat hun cliënt in afwachting van de uitspraak van het Hof illegaal en strafbaar wordt zijn rechtshulpverleners dus gedwongen om bij het Hof een zgn. interim measure aan te vragen (vergelijkbaar met een voorlopige voorziening). De gang van zaken rondom de recent dreigende groepsuitzetting naar Irak toont aan dat advocaten soms moeite hebben op tijd een interim measure aan te kunnen vragen.
4. De rechtshulpverlener van een asielzoeker kan door een fout nalaten tijdig een rechtsmiddel in te dienen waardoor de betreffende asielzoeker het bezwaar, het beroep of het hoger beroep niet mag afwachten in Nederland. Gevolg van deze fout is echter dat de asielzoeker strafbaar wordt. Al tijdens een lopende procedure kan het verblijf van een asielzoeker dus strafbaar gesteld worden, terwijl de asielzoeker later in de procedure alsnog in het bezit van een status kan worden gesteld. Met name als een procedure versneld wordt afgedaan (bijvoorbeeld omdat de IND de aanvraag als ‘kennelijk ongegrond’ beschouwt) zijn de termijnen voor het inroepen van rechtsmiddelen erg kort (24 uur) en is het risico dus reëel dat de rechtshulpverlener te laat is waardoor zijn cliënt strafbaar wordt.
5. Asielzoekers die buiten hun schuld niet terug kunnen keren moeten vele bewijzen verzamelen om dit aan te tonen. In het verzamelen van al deze bewijzen gaat veel tijd zitten, minimaal enkele maanden. Vele asielzoekers die uiteindelijk een buitenschuld-vergunning hebben gekregen, hebben dan ook wel op enig moment illegaal in Nederland verbleven. Het getuigt van een bijzondere hardheid om deze asielzoekers hiervoor te straffen.
6. Asielzoekers die meewerken aan hun vertrek, maar die het niet lukt om binnen de vertrektermijn van 28 dagen aan de benodigde reisdocumenten te komen omdat de behandeltermijn voor het afgeven van reisdocumenten bij de ambassade meer dan 4 weken in beslag neemt, kunnen aldus strafbaar worden gesteld als gevolg van het (niet efficiënte) handelen van de ambassade of de autoriteiten in het land van herkomst. Het is algemeen bekend, dus ook bij de IND en de DT&V, dat er ruim 30 landen zijn die zeer moeizaam tot zelfs in het geheel niet meewerken aan de terugname van eigen onderdanen.
7. Er zijn vele asielzoekers met ernstige psychische problemen (trauma’s). Vaak zijn deze asielzoekers niet in staat om snel goede en rationele keuzes te maken. Na een definitieve afwijzing van hun asielverzoek lukt het deze asielzoekers dan ook meestal niet om binnen de vertrektermijn van 28 dagen terug te keren naar het land van herkomst. Het getuigt van een bijzondere hardheid om deze asielzoekers strafrechtelijk te vervolgen.
8. Over het onzorgvuldige handelen van de IND worden jaarlijks vele klachten ingediend en met regelmaat ook gegrond verklaard. Dit betekent dat de IND in veel gevallen beter en zorgvuldiger kan handelen. Door onzorgvuldig handelen van de IND kan een asielzoeker ten onrechte soms ook 'illegaal' worden. Het zou meer dan onrechtvaardig zijn als asielzoekers hierdoor ook nog eens gestraft worden.
9. Voor een kennismigrant die net klaar is met de studie kan het soms even duren voordat er een tewerkstellingsvergunning wordt afgegeven door het CWI. Nu ontstaat er slechts een verblijfsgat tussen de vergunning o.g.v. studie en als kennismigrant. Wordt illegaal verblijf strafbaar dan volgt er een strafrechtelijke veroordeling. Ook zijn er veel studenten die bijvoorbeeld vergeten tijdig verlenging te vragen, bewijsstukken aan de IND te sturen etc. Nu wordt dit opgelost in bezwaar, straks moet je strafrechtelijk vervolgen met alle gevolgen van dien... Kennismigranten zullen dan al snel uitwijken naar omringende landen. Dit schijnt in Denemarken al te gebeuren.
10. Door legale migratie moeilijker te maken, zal er meer illegale migratie komen. Nu zie je al meer partners die illegaal in Nederland verblijven, kinderen krijgen en integreren. Op het moment dat ze aan de eisen voldoen keren ze terug en vragen een MVV (Machtiging Voorlopig Verblijf) aan voor legaal verblijf. Door illegaal verblijf strafbaar te stellen snijdt je de mogelijkheid voor legaal verblijf middels een MVV af (door hun ‘strafblad’ wegens illegaal verblijf kunnen ze niet meer legaal naar Nederland komen). Ze blijven hierdoor illegaal. In de toekomst zullen we dus zien dat er vaders en moeders van hun bed worden gelicht en bij hun kinderen worden weggehaald. Waar je nu via een MVV legaliseert zul je dan vele procedures volgen: strafrechtelijk, ongewenstverklaring, bewaring, maar ook alsnog een beroep op art. 8 EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens). Nu het EVRM niet wijzigt, zul je uiteindelijk het zelfde aantal gezinsmigranten moeten toelaten. Op dit moment wordt art 8 EVRM in Nederland immers al op zijn smalst uitgelegd. Wel ben je dan vele procedures (advocaten, politie, rechters) verder.
11. Door illegaal verblijf strafbaar te stellen is er minder capaciteit echte criminelen aan te pakken. Iedereen die nu in vreemdelingenbewaring verblijft, wordt dan ook strafrechtelijk vervolgd, hetgeen een enorme druk op het strafrechtelijk systeem mee brengt (politieverhoren, advocaten, rechters, OM) Daarna zullen ze eerst hun straf moeten uitzitten (druk op het gevangeniswezen) en worden ze ongewenst verklaard (veel werk voor de IND, advocaten en rechtbanken). Dan gaan ze alsnog in vreemdelingenbewaring.
12. Niet alleen de mensen die nu in vreemdelingenbewaring verblijven maar ook alle mensen die te laat verlenging vragen, of op een andere manier een verblijfsgat krijgen, te lang blijven op een toeristenvisum etc. moeten strafrechtelijk worden vervolgd, ongewenst verklaard en uitgezet. Dit brengt veel kosten met zich mee aan advocaten, bewaring, inzet van politie en rechters.
13. Strafbaarstelling van illegaal verblijf zal leiden tot een grotere afstand tussen 'illegalen' en de maatschappij. Immers, 'illegalen' zullen nog minder zichtbaar willen zijn, en de maatschappij zal zich nog meer afwenden van 'illegalen'. Hierdoor zal er minder zicht zijn op de nadelige consequenties van 'illegaliteit' zoals uitbuiting, overbewoning, mensenhandel, criminaliteit, etc.. En één van de belangrijkste doelen van het strafbaar stellen van illegaliteit is nu juist het bestrijden van de nadelige consequenties van illegaliteit. Ook indien er besmettelijke ziektes onder deze groep uitbreken, zal dit pas veel later ontdekt worden. Hiermee kunnen dus risico's ontstaan voor de volksgezondheid.
14. De mogelijkheden om illegaliteit aan te pakken worden door het strafbaar stellen van illegaliteit nauwelijks verruimd. Op grond van reeds bestaande wetgeving kunnen vreemdelingen opgepakt worden op basis van een zogenaamd 'redelijk vermoeden van illegaliteit'. Als illegaliteit strafbaar gesteld wordt kunnen ze opgepakt worden op basis van een 'redelijk vermoeden van een strafbaar feit'. Dat is dus precies hetzelfde. Het enige verschil is dat men nu een illegaal in de gevangenis kan stoppen in plaats van in vreemdelingenbewaring. Het afschrikwekkend effect van de strafbaarstelling zal dus ook minimaal zijn.
Resumerend: strafbaarstelling voegt in positieve zin niets toe, draagt niet bij aan oplossingen, maar benadeelt slechts grote groepen mensen in moeilijke omstandigheden. Daarom roepen wij ook u op deze petitie te ondertekenen:
Wij roepen de regering op om af te zien van het voornemen om illegaal verblijf in Nederland strafbaar te stellen.
Dat kan door een handtekeninglijst van de site van Kerk in Actie te printen en te gebruiken. U kunt op die site ook electronisch de petitie tekenen.
Lees hier het artikel dat Trouw op 10 november 2010 publiceerde onder de titel " Kerken tegen 'verharding illegalenbeleid' "