25 april 2014

'Niet alle mensen in de Vluchtgarage zijn uitgeprocedeerd'

'Niet alle mensen in de Vluchtgarage zijn uitgeprocedeerd'
Onder bovenstaande kop publiceerden Geesje Werkman, projectmanager Kerk in Actie en John van Tilborg, directeur INLIA, het volgende artikel op de Opiniepagina van De Volkskrant. Het was een reactie op een opmerkelijke bijdrage van de hand van de leiding van de DT&V op 17 april 2014 op dezelfde opiniepagina.

“Mensen in vluchtkerk kunnen terug naar land van herkomst, maar willen niet” luidde de titel van een Opiniestuk in de Volkskrant van 17 april jongstleden. Het stuk was geschreven door Rhodia Maas en Joost van Lammeren, respectievelijk de algemeen directeur en een specialistisch adviseur van de Dienst Terugkeer en Vertrek van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Je zou denken dat deze mensen toch goed van de hoed en de rand weten. Maar hun visie op de situatie lezende, moet je helaas constateren dat het een verhaal is dat binnen de lijnen van de wenselijkheid lijkt te passen, maar niet de weerspiegeling is van de harde feiten.

Een deel van de mensen die in de Vluchtgarage verblijven, is helemaal nog niet uitgeprocedeerd en hoeft dus nog helemaal niet terug. Dit had wel vermeld mogen worden. Deze mensen hebben alleen geen wettelijke mogelijkheid meer om opvang van Rijkswege af te dwingen en staan daarom op straat. Men kan ook op straat staan omdat men bijvoorbeeld een procedure aanspant bij het Europese Hof en dan geen recht heeft op opvang van Rijkswege. Dit nota bene terwijl Nederland volgens de preambule van de EU-terugkeerrichtlijn allang in opvang had moeten voorzien van asielzoekers die (nog) niet uitgezet kunnen worden.

Kijk hiervoor eens naar onze oosterburen. Duitsland heeft altijd al voorzien in de opvang van asielzoekers die (nog) niet door de Rijksoverheid uitgezet kunnen worden. Omdat een preambule van een richtlijn echter geen harde juridische status heeft, heeft de Nederlandse rijksoverheid hier niets mee gedaan. Ook het comité van de Raad van Europa dat toezicht houdt op de naleving van de Europese Sociale Rechten, het ECSR, geeft in een ‘immediate measure’ van 25 oktober 2013 aan dat de Rijksoverheid in overleg met lokale overheden moet voorzien in opvang van kwetsbare dakloze asielzoekers. Ook hier heeft de staatssecretaris niets mee gedaan.

Overigens mogen Nederlandse rechters de feiten in asielzaken niet volledig toetsen maar slechts marginaal. Men moet in principe uitgaan van de juistheid van de feiten zoals deze door de IND worden gesteld. Ondanks dat Nederland vanwege de EU-procedure richtlijn over een dik jaar al een volledige rechterlijke toets dient in te voeren, houdt de staatssecretaris dit tot op heden tegen. In de praktijk betekent dit dat de rechter het werk van de IND dus nauwelijks kan controleren.
 
Bij de mensen die in de Vluchtgarage verblijven, gaat het deels om mensen die zich volgens het Somalië-beleid van het ministerie (zoals weergegeven in de paragraaf Asielbeleid Somalië in de Vreemdelingencirculaire d.d. 20 februari 2013, o.a. te vinden op de site van INLIA onder Dossier Somalië), wel zouden kunnen aanpassen aan de leefregels van de Al-Shabaab bij terugkeer naar Somalië. De Nederlandse overheid verlangt dus van deze mensen dat zij zich bij terugkeer naar Somalië maar moeten aanpassen aan de leefregels van een door iedereen als terroristisch aangemerkte internationale organisatie. Dit nog los van het feit dat de handelswijze van de Al-Shabaab gekenmerkt wordt door willekeurige machtsuitoefening waarbij onder andere moord en marteling niet geschuwd wordt. Het is ongehoord dat verlangd wordt dat je je hieraan dient aan te passen. Indien men daarnaast het laatste Algemeen Ambtsbericht Somalië d.d. 19 december 2013 – van ons eigen ministerie van Buitenlandse Zaken - leest en de ontwikkelingen ten aanzien van de veiligheidssituatie sindsdien in ogenschouw neemt, is het niet vreemd dat betrokkenen niet terug willen keren naar Somalië. Helaas wordt in het gewraakte artikel in het geheel niet gewezen op de inhoud van dit Nederlandse ambtsbericht.
 
Geesje Werkman, projectmanager asiel Kerk in Actie
John W.R. van Tilborg, directeur Stichting INLIA


Meer informatie:
Het artikel van Rhodia Maas en Joost van Lammeren in De Volkskrant d.d. 17 april 2014:
"Mensen-in-vluchtkerk-kunnen-terug-naar-land-van-herkomst-maar-willen-niet".

In dit artikel wordt gesteld dat er “naar Somalië sinds begin vorig jaar meer dan 50 uitgeprocedeerde asielzoekers zijn teruggekeerd”. Uit de beantwoording (op 14 maart 2014) door de DT&V van een recent WOB-verzoek van INLIA blijkt echter dat het onbekend is of deze Somaliërs (het antwoord refereert aan 45 in 2013) zijn teruggekeerd naar het relatief veilige Noord-Somalië dan wel naar het onveilige Centraal- en/of Zuid-Somalië. Omdat Somaliland en Puntland in het noorden door Nederland niet officieel als landen worden erkend wordt elke terugkeer eenvoudig geregistreerd als zijnde ‘naar Somalië’, maar de kans is dus groot dat het bij deze asielzoekers in werkelijkheid gaat om terugkeer naar het (relatief) veilige Somaliland of Puntland.

Een andere reactie op het artikel van Rhodia Maas cs van de hand van mensenrechtenadvocaten Jelle Klaas en Joris Sprakel verscheen 24 april 2014 op de opiniepagina van Joop.nl onder de kop “Vluchtelingen zijn mensen en daar hoort een menswaardige behandeling bij”. Zij schrijven daarin onder andere:
Hoewel democratisch is bepaald dat sommige mensen het land moeten verlaten, betekent dat niet dat ze, zolang ze in Nederland zijn, niet meer als mensen behandeld hoeven te worden. (…)
In een beschaafd land zou niemand mogen verkommeren. Bega je een gruwelijk strafbaar feit in Nederland, dan wordt je opgesloten, wordt je buiten de maatschappij geplaatst. Toch laten we gevangenen niet doodhongeren of omkomen van de kou door het onthouden van basisvoorzieningen. Gevangenen krijgen eten, een bed en een dak boven hun hoofd. Ongedocumenteerden treft een ander lot. Zij worden uitgesloten van elke vorm van ondersteuning van de overheid omdat ze hier (nog) zijn. Gesteld wordt dat het eigen verantwoordelijkheid betreft, en dat het lijden daarom aan de vreemdeling zelf te danken is. Dit is volgens ons onbeschaafd en in strijd met de mensenrechten. Aan het recht op bed, bad en brood mag niet de voorwaarde gekoppeld worden om te vertrekken naar een (vaak onmogelijke) bestemming in het buitenland
.”

Lees ook:
"Mensen het land uitzetten heeft meer prioriteit dan het verlenen van zorg", twistgesprek van redacteur Henk Müller met Antonie Fountain van de Vluchtkerk, gepubliceerd in De Volkskrant op 24 april 2014.

 Dossier Somalië