13 september 2013

EHRM: Mogadishu veilig voor Somaliërs met lokale banden

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft in een zaak tegen Zweden geoordeeld dat de situatie in Mogadishu zodanig zou zijn verbeterd dat er geen sprake meer is van een situatie waarin de enkele aanwezigheid van personen een schending van artikel 3 EVRM oplevert.


Dit betekent een wijziging van het standpunt dat het Hof hierover in een eerdere uitspraak (28 juni 2011) innam. Toen was het Hof van mening dat Mogadishu niet een “a safe place for the vast majority of civilians” was.

Het belangrijkste argument van het Hof waaruit zij de veiligheid in Mogadishu af meent te kunnen leiden is de omstandigheid dat Al-Shabaab niet langer de macht heeft in Mogadishu; de feitelijke Somalische overheid (Transitional Federal Government - TFG) en internationale troepen (AMISOM) hebben in -delen van- Mogadishu de macht overgenomen. Ondanks dat wordt erkend dat de situatie nog erg kwetsbaar en onvoorspelbaar is, is er in Mogadishu zelf volgens het Hof geen sprake meer van “frontline fighting” of “shelling” en is het aantal slachtoffers onder de burgerbevolking gedaald.

Van groot belang is dat het in deze zaak ('K.A.B. tegen Zweden') een Somaliër betreft met aantoonbare banden met Mogadishu. Het Hof gaat niet in op de situatie buiten Mogadishu in Centraal- en Zuid-Somalië, waar de TFG en Amison weinig macht heeft en Al-Shabaab nog grotendeels de dienst uitmaakt. In gevallen waarin Somaliërs zonder een aantoonbare band met Mogadishu uitgezet dreigen te worden naar Mogadishu, kan dus nog steeds een procedure bij het EHRM gestart worden, aangezien er goede gronden zijn om te stellen dat de veiligheidssituatie in de overige delen van Centraal- en Zuid-Somalië (buiten Mogadishu) onverminderd slecht is.

Verder is de uitspraak van het Hof in deze zaak niet unaniem geweest. Het is de praktijk van het Hof om ook de afwijkende meningen (zogenaamde 'Dissenting Opinions') samen met de uitspraak zelf te publiceren. In deze zaak hebben twee van de zeven rechters bezwaren geuit. Dit afwijkende standpunt houdt in dat geconstateerd wordt dat er wel aanwijzingen zijn dat de situatie in Mogadishu aan het verbeteren is. Deze verbetering moet echter bezien worden in het kader van een decennialange burgeroorlog waarin de schending van mensenrechten wijdverspreid was, en nog steeds voorkomt. Het is, gezien de uitermate onvoorspelbare aard van het conflict in Somalië, voorbarig om op dit moment te concluderen dat de situatie zo fundamenteel is veranderd sinds de uitspraak van 28 juni 2011 (Sufi & Elmi tegen het Verenigd Koninkrijk), dat Mogadishu nu veilig genoeg is om zonder gevaar van schending van artikel 3 EVRM terug te keren.

Enkele interessante citaten uit de Dissenting Opinion:

- “It [de meerderheid van het Hof] has failed to include in its assessment the reality of massive internal displacement of persons and the unpredictability of the still volatile situation in the Somali capital.”
- “…in assessing the risk one must factor in that Al-Shabaab remains present in the city and continues to perform attacks, including, high profile suicide bombings that affect ordinary citizens.”
- “In failing to have regard to the hundreds of thousands of displaced persons in Mogadishu and in omitting to consider the dire humanitarian conditions and abuses occurring with camps, the majority’s assessment of the Article 3 risk faced by the applicant if returned to Mogadishu is flawed.”
- “Coupled with that, the unpredictable nature of the conflict in Mogadishu receives little consideration by the majority. The volatility and instability of the situation is demonstrated in the fact that whilst al-Shabaab lost ground in 2012, targeted killings of civilians increased during the same year in areas controlled by the Somalia authorities.”
- “I agree that there are signs that Somalia is emerging from a state of emergency to a state of fragile recovery. However, given the devastating human rights abuses throughout the twenty year civil war and the ongoing human rights abuses under the current regime, it is premature, to my mind, to conclude that the situation has changed so fundamentally in the two years since the Court delivered its judgment in Sufi that Mogadishu can now be considered as a place to which failed asylum seekers may be returned safely and without posing a real risk under Article 3 of the Convention.”


Meer informatie:
De volledige tekst van de uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te Straatsburg d.d. 5 sept 2013 (Engelstalig, 29 pag's)

Lees ook:
20-08-13  Artsen zonder Grenzen verlaat onveilig Somalië
18-07-13  Europees Hof treft opnieuw interim measures Somalië

Dossier Somalië